Commentaar: Waarom Wikileaks welkom is

Wikileaks en zijn hoofdredacteur Julian Assange beheersen het wereldnieuws. Het uitlekken van Amerikaanse ambtsberichten is het zoveelste wapenfeit op rij van de klokkenluidersite. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken draait overuren om internationale relaties tekst en uitleg te geven. Het Zweedse openbare ministerie heeft ondertussen een arrestatiebevel voor Assange uitstaan op verdenking van verkrachting. Een bevel dat naar verluidt onder druk van het Pentagon is overgenomen door Interpol. De Australiër spreekt van een complot tegen hem en is ondergedoken.

De smeercampagne tegen Wikileaks is in volle gang. Assange is vogelvrij verklaard en de publicaties van Wikileaks worden door de Amerikaanse regering 'roekeloos en gevaarlijk' genoemd. Minister Clinton heeft een 'agressieve aanpak' aangekondigd. Begrijpelijk standpunt, van de gebeten hond, maar voor het grote publiek is Wikileaks een zeldzame ongefilterde bron in een medialandschap bespeeld door spin doctors, persvoorlichters en reputatiemanagers. Je zou het poëtische gerechtigheid kunnen noemen dat uitgerekend de VS, die de westerse wereld met een leugen over massavernietigingswapens hebben verleid tot deelname aan de Irak-oorlog, zo met de billen bloot moeten.

Cablegate, zoals de recente publicaties worden genoemd, volgt op de zogeheten War Logs over eerst Afghanistan en vorige maand Irak, met duizenden documenten die de vuile was buiten hangen over Amerikaanse oorlogspraktijken. Daarvan kregen we in april al een voorproefje met de video waarop was te zien hoe Amerikaanse soldaten vanuit een Apache-helikopter in Bagdad een groep onschuldige burgers, waaronder twee Reuters-journalisten, neermaaien. De soldaten zagen een telelens aan voor een rpg.

Voordat je denkt dat Wikileaks zich alleen op de VS richt, er zijn afgelopen jaren ook compromitterende documenten gepubliceerd over corruptie in Kenia, de rechts-extremitische British National Party, de dodelijke gifdumps van de Britse chemisch afvalverwerker Trafigura en honderden mails tussen klimaatwetenschappers waaruit bleek dat de opwarming van de aarde bewust werd aangedikt. En als Wikileaks klaar is met de diplomaten, dan is de bankwereld aan de beurt, zo heeft Assange al aangekondigd. Een groep waar de hele wereld nog een rekening mee heeft te vereffenen.

De publicaties van Wikileaks brengen gevoelsmatig de balans wat terug tussen overheid en burger, die wat informatie en kennis betreft compleet doorslaat naar de eerste. Internetverkeer, telefonie, treinreizen, kentekenregistratie, de overheid volgt ons op allerlei manieren, terwijl wij vrij weinig tot niets weten over wat er achter de schermen in Den Haag, Brussel en Washington gebeurt. Dankzij Wikileaks wel.

Het is bovendien fascinerend om te zien hoe een supermacht als de VS machteloos staat tegenover een groep vrijwilligers en oud-hackers die een usb-stick van één soldaat vol geheime documenten uitzoekt, publicatie daarvan op internet aankondigt en dat dat ook gebeurt. Gevaarlijk? Hangt er vanaf aan wie je het vraagt. Roekeloos. Dat zeker. Wikileaks gelooft maar in één principe, de waarheid, en die horen wij tegenwoordig zelden.

Waarheidvorsing, was dat niet de taak van de journalistiek, waakhond van de democratie? Ja, maar die staat financieel onder druk. Als er gesnoeid moet worden, en dat moet er, dan zijn de dure producties, onderzoeksjournalistiek dus, als eerste aan de beurt. Niet dat journalisten nu buitenspel staan trouwens, integendeel. Wikileaks heeft bewust de hulp ingeschakeld van enkele gerenommeerde uitgaven, zoals The New York Times, The Guardian, Der Spiegel, Le Monde en El Pais. Hun journalisten spitten de enorme hoeveelheid gepubliceerde documenten door op zoek naar rokende pistolen. Zij leggen stukken voor aan overheden en vragen om reacties. Wikileaks is de beste bron die wij in jaren hebben gehad.

Meer over Wikileaks en Assange in Bright #37 die 17 december verschijnt.