34 :: De hooligans van internet

Als je dacht dat op GeenStijl soms wat dubieus wordt gereageerd, op 4chan.org bestaan geen regels. De invloed van het webforum reikt ook tot ver daarbuiten. De Time-verkiezing voor invloedrijkste persoon van het jaar, de MySpace-pagina voor een overleden puber of de virtuele chatlobby van Habbo Hotel, niets is heilig voor de /b/tards van 4chan.org.

In de aanloop naar de finale om de KNVB-beker ontstond dit jaar een relletje toen fanatieke Ajax-aanhangers op hun site AFCA.nl een archieffoto van een platgebombardeerd Rotterdam plaatsten. Op de dag van de finale zou het werk van de Luftwaffe uit de meidagen van 1940 nog eens dunnetjes over worden gedaan, was de begeleidende boodschap.

Qua smakeloosheid zou het bericht niet hebben misstaan op de thuishaven van de grootste internethooligans: het random-forum van 4chan.org. Voor de bezoekers daarvan geldt hetzelfde adagium als voor Ajax-fans die zingen over het bombarderen van Rotterdam: niets is heilig, over alles moet je grappen kunnen maken.

Neem het verhaal van Mitchell Henderson, een 13-jarige scholier uit de Amerikaanse staat Minnesota die zichzelf in april 2006 met het geweer van zijn ouders van het leven beroofde. Om hem te herdenken openden Mitchells klasgenoten een MySpace-pagina. Eén van hen plaatste een gedicht waarin hij de overleden scholier herhaaldelijk aanduidde als 'an hero'.

Hoe het bericht over Mitchells dood precies op 4chan.org terecht kwam, is onduidelijk, maar van medeleven met de overleden scholier en zijn nabestaanden was in elk geval geen sprake. De bezoekers van het forum moesten er vooral om lachen. Om de grammaticale fout in 'an hero' (in plaats van 'a hero'), maar ook omdat ze op de MySpace-pagina van Mitchell ontdekten dat hij zijn iPod was kwijtgeraakt. Mitchell had zichzelf van kant gemaakt vanwege een verloren iPod, concludeerden zij.

Een bezoeker van 4chan.org plaatste een foto van Mitchells graf met een iPod erop. Er verschenen filmpjes met de jonge scholier tussen de dansende iPods. Iemand hackte Mitchells MySpace-pagina en verving zijn profielfoto door de afbeelding van een zombie. Op Fox News 11 las een presentator een e-mail voor, zogenaamd afkomstig van Mitchell Henderson, met de vraag hoe je ervoor kunt zorgen dat je iPod niet wordt gestolen. De e-mail was afkomstig van een regelmatige bezoeker van 4chan.

Mitchells ouders kregen telefoontjes van giechelende kinderen die zich voorstelden als Mitchell ('ik ben op de begraafplaats', 'de voordeur is dicht, kunnen jullie me binnenlaten?') of vertelden dat ze Mitchells iPod hadden gevonden. 'Mijn vrouw heeft er echt onder geleden', vertelde Mark Henderson, de vader van Mitchell, in 2008 aan The New York Times. Welkom in de wereld van 4chan.org.

Naakte dames
De toen 15-jarige Christoper Poole stond in 2003 aan de basis van 4chan.org. Poole, die zich bedient van de alias 'moot', modelleerde zijn site naar het webforum 2chan waar eindeloze hoeveelheden anime en manga-plaatjes worden geplaatst. Ook op 4chan.org kan de liefhebber van Japanse anime-films zijn hart ophalen. Bezoek één van de subfora die in het teken staan van Japanse cultuur en je hoeft alleen maar op F5 te drukken om nieuwe afbeeldingen te zien te krijgen - zo vaak verschijnt er verse content op de site.

Maar 4chan draait al lang niet meer alleen om Japanse cartoons, video's en games. Er zijn ook subfora die handelen over reizen, fitness en het nieuws. Verreweg het bestbezochte deel van de site is echter het subforum /b/. Zoals de harde kern van Ajax-aanhangers in een aantal vakken aan de zuidkant van de Amsterdam Arena zit, zo verzamelen de relschoppers van 4chan.org zich in '/b/'.
Het is het subforum waar de minste regels gelden. Sterker nog, regel één luidt: 'ZOMG NONE!!!1'. Oftewel: er bestaan geen regels. Dat is te merken aan de content die op de site verschijnt. De hoofdmoot wordt gevormd door seksueel expliciete afbeeldingen. De vaste bezoekers van /b/, die ook wel bekend staan als /b/tards, houden zich voornamelijk bezig met het posten van foto's van naakte dames, maar wie een bezoek brengt aan het forum moet ook niet gek opkijken als er af en toe een afbeelding met dierenseks voorbijkomt.

De drempel om op het forum berichten te plaatsen is laag. Gebruikers hoeven zich niet te registreren en kunnen anoniem plaatjes posten. Dat betekent overigens niet dat er geen sociale controle is. Bezoekers corrigeren elkaar wel degelijk, zij het op een iets andere manier dan op een doorsnee discussieforum.

Wie op /b/ laat doorschemeren dat hij op zoek is naar kinderporno wordt bijvoorbeeld terechtgewezen met een plaatje van 'pedobear', een op het eerste gezicht schattige beer die elke keer opduikt als er een reactie wordt geplaatst die riekt naar een ongezonde interesse in kinderen. Een thread met goede afbeeldingen (doorgaans porno) wordt daarentegen beloond met een afbeelding van een Japans anime-meisje, een kat of een dik jongetje dat om 'meer' vraagt. Of in 4chan-jargon: 'moar!' In deze anarchistische omgeving bedachten de /b/tards hun Mitchell Henderson-getreiter. En tal van andere acties.

Marblecake
Eén van de grootste stunts van de /b/tards was ongetwijfeld het manipuleren van de jaarlijkse Time-verkiezing voor de meest invloedrijke persoon ter wereld. In 2009 versloeg 4chan-oprichter Poole met twee vingers in de neus beroemdheden als Barack Obama en Oprah Winfrey. Met dank aan enkele inventieve /b/tards die er in slaagden de internetverkiezing te hacken.

Pogingen van Time Magazine om fraude tegen te gaan, haalden niets uit: aan het eind van de rit had Poole bijna 17 miljoen stemmen. Ruim zeven keer zoveel als de nummer twee, die overigens minstens zo opmerkelijk was als de nummer één: de in de VS toch niet heel bekende Maleisische politicus Anwar Ibrahim. En ook dit was weer het werk van de /b/tards. Zij zorgden ervoor dat de beginletters van de eerste 21 namen in het Time 100-klassement de boodschap 'Marblecake also the game' vormden. Dit cryptische zinnetje was een subtiele verwijzing naar een irc-kanaal (Marblecake) waarop verscheidene /b/tards plannen smeedden om de Scientology-sekte het leven zuur te maken.

Invasie
Het in de war sturen van online verkiezingen is ook in Nederland geen onbekend fenomeen. Hier te lande is met name GeenStijl actief op dit vlak. Het weblog slaagde er onder meer in om via een internetpeiling van Smiths een nieuwe zoutjesmerk naar zich vernoemd te krijgen. Maar de overeenkomsten tussen 4chan en GeenStijl gaan verder. Zo is een deel van het taalgebruik hetzelfde - de term 'fap(pen)' is bij beide sites synoniem voor masturberen en waar GeenStijl het jarenlang had over 'heaumeaux', spreken /b/tards elkaar bij voorkeur aan met 'fag' of 'faggot'.

Daarnaast zien zowel de bezoekers van GeenStijl als de hoolies van 4chan het keet trappen op andermans site als een leuk verzetje. Maar waar het roze leger van GeenStijl bij voorkeur het gastenboek van deze of gene volkszanger volkladt, mikken de /b/tards doorgaans wat hoger, meer het kaliber YouTube.

De videosite was vorig jaar herhaaldelijk het doelwit van de dadendrang van de 4chan-meute. De reden? Het opheffen van het account van YouTube-gebruiker Lukeywes1234: een corpulent en bebrild jongetje met een voorliefde voor Star Wars, Super Mario en het dragen van zilverpapieren hoedjes. Lukeywes1234 is, kort samengevat, het ideale doelwit voor de gemiddelde /b/tard. Nadat een 4chan-bezoeker een link had geplaatst naar één van de video's van Lukeywes1234 waren de hatelijke opmerkingen dan ook niet van de lucht.

Dat veranderde echter nadat Lukeywes1234 via YouTube de wens had uitgesproken om meer volgers te krijgen. De /b/tards stroomden met duizenden tegelijk toe naar zijn YouTube-kanaal. Tot verbazing van de tiener die via diverse nieuwe YouTube-filmpjes liet weten dat hij zijn geluk niet op kon. Op /b/ had hij inmiddels een cultstatus bereikt: er verschenen talloze mashups waarin Lukeywes1234 afwisselend werd omschreven als 'leider van de vrije wereld' en 'God'.

De enorme belangstelling voor de filmpjes trok de aandacht van YouTube. Lukeywes1234 was volgens de gebruikersvoorwaarden te jong en de videosite besloot zijn gebruikersaccount op te heffen.
Dat hadden ze nou niet moeten doen. De /b/tards zonnen op wraak. De vergeldingsactie kwam er in de vorm van YouTube Porn Day. De videosite werd overspoeld met porno - vaak verstopt in onschuldige video's van kinderprogramma's of de Jonas Brothers. Het kostte de medewerkers van YouTube dagen om het aanstootgevende beeldmateriaal te verwijderen.

Officieel was de actie tegen YouTube overigens tegen de (spaarzame) regels van 4chan. Sinds 2006 geldt er namelijk een verbod op het beramen van bestormingen van andere sites. Aanleiding voor deze 'no invasion'-rule was de bezetting van Habbo Hotel, zonder twijfel één van de beruchtste invasies van de /b/tards.

Habbo Hotel is een online community voor tieners die inmiddels actief is in meer dan dertig landen, waaronder Nederland. De grootste attractie van de van oorsprong Finse site is een virtueel hotel waarin bezoekers kunnen rondwandelen. Ze kunnen er restaurants, bioscopen en een zwembad bezoeken.

In dat zwembad ging het op 12 juli 2006 mis. De reguliere bezoekers van Habbo Hotel werden daar plotseling onder de voet gelopen door /b/tards die voor de gelegenheid allemaal hadden gekozen voor een avatar van een zwarte man met een pak en een afrokapsel. Zij blokkeerden de toegang tot het zwembad, waardoor het niet langer mogelijk was om een duik te nemen. 'Er zit aids in het water', kregen de verbouwereerde, jonge bezoekers te horen. 'Pool's closed'. Habbo Hotel moest alle zeilen bijzetten om de indringers weer weg te krijgen.

Net als in het geval van Mitchell Henderson bleef de Habbo Hotel-prank niet beperkt tot internet. In New Braunfels, een stadje in de Amerikaanse staat Texas, werd in de zomer van 2008 bij het lokale zwembad een poster opgehangen met een foto van een zwarte man met een afrokapsel en de tekst 'Pool's closed'.

Een rel was geboren. Een zwarte oma die vermoedde dat de poster was opgehangen om haar kleinkinderen de toegang tot het zwembad te ontzeggen, besloot aangifte te doen. Het gevolg: binnen een mum van tijd verschenen haar adres en telefoonnummer op /b/, begeleid door de oproep om haar telefonisch lastig te vallen. De telefoontjes zullen niet hebben bijgedragen aan haar begrip voor de 'Pool's closed'-meme. 'Dit is echt racistisch en homofoob', vertelde zij aan de San Antonio Express-News. 'Het verhaal dat het allemaal maar een grap is, wil er bij mij niet in.'

Cyberracisme
De /b/tards krijgen vaker te maken met het verwijt dat ze racistisch zijn. Bijvoorbeeld toen ze betrokken waren bij het defacen (bekladden) van de hiphopsites SOHH.com en AllHipHop.com. De sites werden volgeplempt met onzinberichten - variërend van '50 Cent Marries A Watermelon' tot 'JEWS DID 9/11' - en afbeeldingen. De defacers refereerden in hun teksten en afbeeldingen met sardonisch genoegen aan de vooroordelen die er over zwarten bestaan.

De racistische en antisemitische berichten die de /b/tards achterlieten, schoten de beheerders van de hiphopsites in het verkeerde keelgat. 'We zijn aangevallen door een groep cyberterroristen', stelden Chuck Creekmur en Greg Watkings van AllHipHop.com in een verklaring. 'Het is triest om te zien dat deze hatelijke vorm van racisme na een jarenlange strijd nog altijd bestaat.'

Zijn de /b/tards inderdaad een verzameling homofobe, antisemitische racisten? Ze zullen er ongetwijfeld tussenzitten, maar het merendeel van de bezoekers heeft vermoedelijk niets tegen zwarten, joden of homo's.
Vergelijk de /b/tards met tv-presentator Robbie Muntz die ooit verkleed als Adolf Hitler en met een gasfles onder de arm door Wenen paradeerde. Of met de Feyenoord-aanhangers die antisemitische spreekkoren aanheffen. Hun doel is niet om Jodenhaat aan te wakkeren, maar om te shockeren. En gezien de reacties slagen de /b/tards daar minstens net zo goed in als de Feyenoord-hoolies en Robbie Muntz.

Het gedrag van de /b/tards, heilige huisjes omver trappen en lak hebben aan alles wat politiekcorrect is, past in een lange internettraditie. Begin jaren negentig kon je de /b/tards avant la lettre bijvoorbeeld terugvinden in de in 1989 opgerichte nieuwsgroep alt.tasteless. Hun belangrijkste tijdverdrijf was het uitwisselen van gore verhalen. Hoe smakelozer, hoe beter.

En ook in die tijd waren er al 'raids'. De bekendste vond plaats toen de stamgasten van alt.tasteless de nieuwsgroep rec.pets.cats (bestemd voor liefhebbers van katten) volspamden met zeer gedetailleerde berichten over het mishandelen van poezen. Kattenliefhebbers die in het geweer kwamen tegen de invasie, moesten dat bekopen met e-mailbombardementen, nachtelijke telefoontjes en doodsbedreigingen. Ook in dat opzicht is er weinig veranderd.

Gemeenschappen als /b/ en alt.tasteless floreren bij de gratie van anonimiteit. De oprichter van 4chan, moot, bleef zelf ook jarenlang anoniem. Pas in 2008, vijf jaar na de oprichting van de site, trad hij onder eigen naam naar buiten. In interviews en spreekbeurten mag hij ook nu nog graag een lans breken voor het belang van anonimiteit. Want we geven onze anonimiteit op internet namelijk veel te makkelijk op, vindt moot.

In het geval van 4chan is de anonimiteit een dubbelzijdig zwaard. Aan de ene kant is het is de anonimiteit die we kennen van rellende supportersgroepen. Te midden van honderden andere voetbalfans vallen de remmingen uit het gewone leven opeens weg. Als iedereen zingt dat er bommen op Rotterdam moeten worden gegooid of dat de joden aan het gas moeten, valt het toch niet op dat jij dat ook doet? Als iedereen met stenen gooit, kun jij het ook doen.

Maar er zit ook een andere kant aan de anonimiteit - en ook hier kunnen we weer een analogie met voetbal trekken. Het bezoeken van voetbalwedstrijden betekent voor talloze mensen een uitlaatklep na een week lang werken. Dat geldt ook voor de miljoenen die /b/ frequenteren - al zal er in hun geval vaker een schooldag dan een werkweek aan vooraf zijn gegaan.
De anonimiteit zorgt ervoor dat bezoekers van 4chan zich niet hoeven in te houden, betoogt moot. De bezoekers hoeven zich geen zorgen te maken dat een toekomstige werkgever hun berichten op 4chan via een Google-zoekopdracht kan terugvinden. 4chan houdt met opzet geen archief bij van posts.

En die anonimiteit leidt heus niet alleen maar tot slecht gedrag. Integendeel, kijk maar eens naar alle bijdragen die de /b/tards hebben geleverd aan de wereldwijde internetcultuur (zie kader).

Net als in het echte leven bestaan er ook op 4chan grenzen aan de anonimiteit, zo ondervond de 22-jarige David Kernell. Hij brak vlak voor de Amerikaanse verkiezingen in op de inbox van de Republikeinse vice-presidentskandidaat Sarah Palin. Kernell veranderde haar wachtwoord in 'popcorn' en plaatste dat en enkele screenshots op /b/. De FBI en de geheime dienst konden de grap er niet van inzien en spoorden de inbreker op. In april van dit jaar werd hij veroordeeld wegens computervredebreuk.

Ook Jake Brahm, die in 2006 op de site had laten weten dat hij van plan was om bomaanslagen te plegen op American Football-stadions, was het haasje. Hij kreeg zes maanden cel, zes maanden huisarrest en een boete van 27 duizend dollar aan zijn broek. Met dank aan 4chan dat overigens gewoon meewerkte met de autoriteiten.

De Nederlandse politie kon eveneens een jongen in de kladden grijpen die kort na een schietpartij op een Duitse school op 4chan had aangekondigd dat hij een bloedbad wilde aanrichten in het Maerlant College in Den Haag.

Tegenover de politie verklaarde de verdachte dat het allemaal een grap was geweest. 'Je kunt op 4chan dingen neerzetten zonder consequenties. Het is allemaal fictieve bullshit die iedereen daar neerplempt', zei hij tijdens zijn verhoor. 'Het zijn typisch 4chan-geintjes. Smakeloos, maar wel geintjes.' De rechter besloot de jongen niet te veroordelen. Bij de beoordeling liet de rechtbank meewegen dat de verdachte zijn excuses had aangeboden voor alle overlast die hij had veroorzaakt. Bovendien speelde de disclaimer op 4chan een belangrijke rol bij de vrijspraak. Hoe die luidt? 'Alleen een idioot neemt de berichten die hier worden geplaatst serieus.'

Kader: 4chan Classics

Ook wie nog nooit op /b/ of 4chan is geweest, heeft zonder twijfel wel eens kennisgemaakt met één van de memes die hun oorsprong vinden in het forum. Want de /b/tards houden zich niet alleen maar bezig met vandalisme, ze drukken ook een stevig stempel op de internetcultuur.
Zo vindt het fenomeen LOLcats - foto's van katten voorzien van lollige, vaak fonetisch uitgeschreven teksten - zijn oorsprong in het /b/-forum, waar bezoekers de foto's in het weekend (op Caturdays) plaatsten. In een mum van tijd werden de grappige dierenplaatjes ook buiten het ruige 4chan een hit. Sites als Icanhascheezburger.com trekken miljoenen bezoekers.

Rickrolling, waarbij een nietsvermoedende internetgebruiker die op een interessante videolink klikt opeens de 80s-video Never Gonna Give You Up van Rick Astley krijgt voorgeschoteld, is eveneens ontstaan op 4chan. De praktijk is voortgekomen uit duckrolling: dezelfde grap maar dan met een video van een eend op wielen.

Een andere ster aan het 4chan-firmament is pedobear: een beer die om de haverklap opduikt als een onderwerp op het forum neigt naar pedofilie. Ook buiten 4chan is pedobear inmiddels aan een opmars bezig. Toen de paus in april van dit jaar Malta bezocht, werden enkele billboards die het bezoek van de kerkvader aankondigden voorzien van tekeningen van de beer - een subtiele verwijzing naar het misbruikschandaal waarin de katholieke kerk is verwikkeld.

Mensen die 4chan niet kennen, hebben vaak geen idee wat pedobear is. Dat bleek onder meer toen tijdens de Olympische Spelen in verschillende kranten en tijdschriften een afbeelding opdook waar pedobear naast de echte mascottes stond. In Nederland trapte de Avrobode in de grap.

Tekst: Maarten Reijnders
Beeld: Joost Stokhof