Bright 45: Relatiestatus: Ingewikkeld

Of je wilt of niet, sociale media spelen een rol in je liefdesleven. Geef je op je profiel bijvoorbeeld wel of niet aan dat je een relatie hebt? En waarom wel, of juist niet? Je moet er iets mee, dat staat vast. Maar wat? Het punt is dat elke actie gelijk zo'n dáád is. Zelfs iets niet doen (een superleuke statusupdate níet liken) kan, o belediging, verstrekkende gevolgen hebben. Er zijn paralellen te trekken met het echte leven. Het verschil is alleen dat elke actie op Facebook onder een vergrootglas ligt, omdat je het bewust publiekelijk deelt. In de kroeg kan je iemand nog enigszins beleefd afwimpelen. Maar met het negeren van een vriendschapsvoorstel van een oude vlam, het deleten van een liefdesbetuiging op je prikbord - laat staan het betuigen van de liefde op andermans prikbord - roeptoeter je luid en duidelijk een punt. Het is nogal bombastisch om je status openlijk te veranderen in 'heeft een relatie met'. Een coming out, bijna. Of erger: je liefdesstatus open en bloot veranderen in 'ingewikkeld' of 'vrijgezel'. Hoe pathetisch is dat? Die heftigheid was de reden waarom ik mijn relatie niet vermeldde in mijn profiel, tot ongenoegen van mijn wederhelft. Hij was hier zelfs zo boos over, dat hij me ontvriendde. Zo kon het gebeuren dat ik in het echte leven een relatie had met een man die me in het virtuele leven rücksichtslos de bons gaf.

Sinds kort ben ik single - wat overigens niets met bovenstaande kwestie te maken heeft, zó erg was het nou ook weer niet. Na mezelf een paar maanden te hebben opgesloten vond een vriendin dat het tijd was voor een blind date. Met frisse tegenzin zat ik in het restaurant tegenover een, ik geef toe, niet onaantrekkelijke man. Het was best gezellig, maar hij was geen wedding material. Bovendien waren we vrij snel uitgepraat – we wisten alles al van elkaar via Facebook. Waar heb je het dan nog over, als het niet echt klikt? Van de weeromstuit werd ik een beetje dronken. We namen afscheid met, dan toch maar, een flinke zoen. Dat had ik beter niet kunnen doen, bleek de volgende ochtend. Op mijn Facebookpagina had de gozer in kwestie zijn liefdesbetuigingen opgeleukt met liefdesliedjes en -poëzie van twijfelachtig allooi. Dat meteen deleten is onaardig, maar laten staan is geen optie. Los van de gevoeligheid naar mijn ex had ik ook geen zin om zaken te moeten uitleggen. Buitenstaanders kunnen er maar zo een aanzwellend huwelijk uit interpreteren. Niet alleen mijn beste vriendinnen zien mijn prikbord, ook vage bekenden die weer kletsen met andere vage bekenden. En ook mijn vader en twee tantes volgen mij op de voet. Kortom, de consequenties van zoiets kunnen ingrijpend zijn. Het is alsof iemand onuitgenodigd op je verjaardagsfeestje komt en er met allerlei rozen je nieuwe lief en gelijk ook maar de ideale schoonzoon gaat lopen uithangen. Dat dat tegen de ongeschreven regels is, moge duidelijk zijn.

Maar natuurlijk zijn er ook in Facebookland grijze gebieden waar die regels minder duidelijk zijn. Je kunt quasi-onschuldig steken onder water geven. Zo betrapte ik mezelf er een tijdje terug op dat ik een statusupdate van mijn ex had geliked, maar, bij nader inzien eerlijk gezegd niet met de zuiverste bedoelingen. Uit foto's op zijn prikbord kon ik opmaken dat hij een nieuwe vriendin had. Niet leuk om dat via Facebook te vernemen, maar dat terzijde. Ik moest denken aan mijn jeugdvriendin, die 's nachts stiekem een keer in de voortuin van haar ex-vriendje ging zitten plassen toen hij een nieuwe verkering had. Om haar vlaggetje nog even te zetten als het ware. Ook schreef ze het toen nog veel gebezigde 'I was here' naast de deurbel. Met mijn 'like' deed ik ongeveer zoiets. Gewoon om haar even te stangen. Met als grote verschil dat ik ver in de dertig ben. Mijn jeugdvriendin was destijds 16 jaar.

Sociale media dringen door tot het diepst van je privéleven. Soms zelfs tot in je geheime leven. Neem Marcel (39), die op een verjaardagsfeestje stiekem had staan zoenen met een andere vrouw dan de zijne. De jarige had de volgende dag in de roes van zijn napret de foto's van het feestje ongekuist op zijn prikbord geknald. Op één van die foto's was Marcel op de achtergrond te zien – zoenend en wel. Zijn vrouw, die thuis was gebleven vanwege hun pasgeboren baby, was op z'n zachtst gezegd not amused. Die zoen kon ze nog wel wegzetten als koudwatervrees, of iets dergelijks. Maar veel erger vond ze het dat al die Facebook-vrienden konden zien dat haar man ordinair had staan tongen met een ander. Toen ze hem ertoe dwong om publiekelijk zijn spijt te betuigen, en hij dat weigerde, dreigde serieus een breuk. Ze trok haar eis later in, hij zei eindeloos sorry en het kwam goed. Maar reken maar dat Marcel heeft moeten boeten.

Of neem Sascha (31): ‘Toen hij op Facebook vrienden werd met die griet, ging er al een alarmbelletje af. Ik kende haar wel – precies zijn type. Toen ze vervolgens zijn status veelvuldig likete en reacties plaatste met opvallend vaak een knipoogje erachter, begon ik vermoedens te krijgen. Ik vroeg mijn vriend hoe het zat, en ik zag dat hij schrok. Hij ontkende dat er wat aan de hand was. Toen dat meisje vervolgens helemaal nooit meer reageerde op zijn updates, wist ik dat het fout zat. Ik kon het niet laten, ik checkte zijn telefoon. En ja hoor. Die zat bomvol met berichten van haar. Berichten die weinig ruimte voor twijfel overlieten. Ik was er kapot van. Maar het was ook een goede les. Want eerlijk gezegd had ik het kunnen weten. Ik had hem namelijk op exact dezelfde manier ontmoet én verleid. Een koekje van eigen deeg.’

Flirts
Relatietherapeut Jean-Pierre van de Ven komt het steeds vaker tegen in zijn praktijk: geliefden met relatieproblemen die zich rond sociale media afspelen. Hij besteedt er in zijn laatste boek Geluk in de liefde - over de samenbindende kracht van relaties een speciaal hoofdstuk aan. ‘De vraag is of sociale media verleiden tot het leggen van spannende contacten of dat mensen hun geheime leven moeilijker geheim kunnen houden. Het is inderdaad een “daad” om bijvoorbeeld je ex te ontvrienden, maar ik zou het toch aanraden. Wel zo rustig voor alle partijen. Wat heb je eraan om telkens te weten waar je ex uithangt en met wie? En wat heeft je nieuwe partner eraan als jij zo toch nog via een omweg contact onderhoudt? Een berichtje is makkelijk gestuurd. Niet alleen naar je ex trouwens, maar ook naar nieuwe flirts die zich natuurlijk voortdurend aandienen. Het is zo makkelijk, maar ja, die berichtjes staan ook gelijk in je computer of telefoon. Als de ander een vermoeden heeft, is er al snel allerlei bewijsmateriaal te vinden.’

Sociale media nodigen uit tot flirten, dat staat vast. Het lijkt onschuldig, het is tenslotte digitaal en niet 'echt'. Niemand die je rooie kop, gestuntel of gehakkel ziet, niet zo moeilijk dus om die zelfverzekerde leukerd met wie het altijd zo goed gaat uit te hangen. Zo lang het oppervlakkig blijft, is er weinig aan de hand. Maar zodra er echt iets is, kun je dat beter weghouden uit sociale media. Het is niet leuk, noch netjes om je vriendin via Twitter te laten weten dat ze kennelijk niet meer je vriendin is. Vanzelfsprekend? Het overkwam Nathalie (22). Ze stond op het punt voor langere tijd te vertrekken naar Italië, waar ze dacht dat Danilo op haar wachtte. ‘Ik had geregeld dat ik in Rome mijn stage kon lopen. Ik zou voor die periode bij hem in zijn appartement wonen. Tot ik zijn tweet las dat hij aan het pakken was om bij zijn grote liefde in te trekken. Compleet met een foto van zijn voordeur en ciao erbij. Ik was verbijsterd. Danilo reageerde laconiek dat ik nog steeds in z'n appartement kon als ik wilde. Dat hij me dit via Twitter liet weten vond hij verder niet vreemd ofzo. Naïef misschien, het was inderdaad begonnen als vakantieliefde, maar voor mij was het inmiddels serieus. Twee maanden heb ik in Rome stage gelopen. Ik woonde bij een lieve familie. Maar ik durfde nauwelijks iets te twitteren over mijn verblijf. Ik voelde me voor schut staan dat het zo, via Twitter, was misgelopen tussen ons.’

Het knelpunt tussen het echte en het virtuele leven zit 'm vooral in twee zaken: privacy en vertrouwen. Het lijkt al snel of je iets te verbergen hebt als je privacy opeist door bijvoorbeeld de voorvertoning van de berichten op je iPhone uit te zetten, of als je je partner liever geen toegang geeft tot je mail-, Facebook- of Twitter-account. Natuurlijk, sommigen hebben inderdaad iets te verbergen. Maar ook als dat niet zo is, is het dan gek om die ruimte voor jezelf te wensen? Jean-Pierre van de Ven vindt van niet: ‘Iedereen heeft recht op zijn eigen speeltuintje. Een plek waar de ander in principe niet komt. Je hoeft niet álles te delen. De kunst is om een balans te vinden tussen autonomie en verbondenheid. Vaak zit er iets anders achter als een partner moeite heeft met de autonomie van de ander. Bezitterigheid bijvoorbeeld, of een machtsspel. Het gaat dan om de vraag: wie is de baas? De één wil controle uitoefenen over de ander. De ander wil dat niet laten gebeuren en vindt het een motie van wantrouwen. Hij of zij voelt zich gecontroleerd. Voor je het weet escaleert de boel, dat gaat vrij snel met beladen onderwerpen als vertrouwen en macht.’

Op de vraag waarom mensen het vaak niet prettig vinden om openlijk op Facebook of Twitter te delen dat ze een relatie hebben, antwoordt Van de Ven luid en duidelijk: het is een teken van bindingsangst. ‘Het voelt toch een beetje alsof je een handtekening zet waarmee je aan de wereld laat zien dat je bezet bent.’ Bindingsangst? Ik schrik. Mijn ex en ik hebben een kind samen. Als dat geen handtekening is! Bindingsangst kan het probleem toch niet geweest zijn? ‘Dat is een logische gedachte. Maar mensen zijn niet logisch, mensen zijn psychologisch.’ Stof tot nadenken. Dat geldt ook voor het echte leven. Virtueel gezien ben ik in elk geval blij dat ik mezelf bespaard heb mijn status te moeten veranderen in 'vrijgezel'.

Tekst: Meike Huber Beeld: Luis Mendo