Uitlegparty: White-Fi

Analoge ether-tv is over en sluiten. Digitale draadloze signalen lopen niet in elkaar over en zijn dichter op elkaar te bundelen. Gevolg: tv-aanbieders hebben minder frequentieruimte nodig na de overgang naar digitaal. De vrijkomen ruimte is in te zetten voor andere toepassingen. De belangrijkste is natuurlijk: draadloos internet.

'White Spaces' noemen ze de beschikbaar gekomen frequenties ook wel in Amerika. Daar heeft de toezichthouder FCC afgelopen week bepaald dat een deel van het spectrum onder de 700 Mhz vrijelijk gebruikt mag worden door bedrijven en consumenten. Eerder werd een frequentiepakket rond de 700 Mhz al verkocht aan telecomaanbieders, die de extra ruimte nodig hebben voor de uitrol van de nieuwe 4e generatie snel internet, oftewel 4G.

'Super WiFi'
Maar de white space die daar buiten valt, is te gebruiken door jan en alleman voor draadloos internet, vandaar de term Super-WiFi. Met de nieuwe frequenties zijn grotere gebieden te bedienen dan bij WiFi. Het huidige WiFi maakt gebruik van hoge frequentiebanden (2,4 Ghz) waardoor de signalen niet veel verder komen dan rondom het huis. Maar lage frequentiebanden hebben een groter bereik en gaan makkelijker door obstakels, waardoor het makkelijker is om grote gebieden van internet te voorzien. Dan gaat het bijvoorbeeld om plattelandsgebieden die nu voor telecom- en internetproviders niet zo interessant zijn.

Niet voor niets zien grote internetpartijen als Microsoft en Google ook brood in de white spaces. Na jaren van lobbyen zijn zij nu blij dat de toezichthouder akkoord is. Wellicht kan Google met behulp van White-Fi op tal van plekken gratis internettoegang gaan bieden, op een vergelijkbare manier als het bedrijf nu rond San Francisco al via WiFi doet. Ook Microsoft heeft op zijn campus al experimentele White-Fi-hotspots staan.

Storen
White-Fi-netwerken zijn ook door burgers op te zetten, maar net als bij WiFi moeten ze dan wel zelf de netwerkapparatuur en zenders aanschaffen. Het wachten is nog op een stroom nieuwe consumentenproducten voor 'White-Fi'. De eerste apparaten halen tussen 400 en 800 megabit per seconde, sneller dan de rappe n-variant van WiFi (150-300 mbps). Bovendien hebben de white-space-apparaten een bereik van enkele kilometers in plaats van maximaal 100 meter bij WiFi.

Hierdoor kan White-Fi een derde vorm van internettoegang worden naast de kabels en de mobiele netwerken. Technische hobbels zijn er nog genoeg te nemen, zoals mogelijke storingen op andere signalen, zoals digitale ether-tv of draadloos microfoons. Ook moeten apparaten die via de white space verbinding maken automatisch het juiste kanaal toegewezen krijgen.

De FCC heeft een paar kanalen gereserveerd voor microfoonsystemen of lokale tv-stations, maar white-fi-apparaten lijken vooralsnog geen eigen detectoren aan boord te hoeven hebben om andere zenders te meten. Microsoft bouwt ook al een geo-database voor het bepalen van vrije kanalen voor white spaces.

Nederland: eerst 4G
Nu het politieke besluit in de VS er ligt, kan dat op gang komen. Vervolgens lijkt het een kwestie van tijd voordat White-Fi ook zijn intrede in Nederland kan doen. Maar de overheid moet nog wel beslissen over het openstellen van het gebruik van white spaces. De EU-landen zijn eerst nog bezig om een deel van de oude tv-frequenties toe te wijzen voor commercieel aanbod van mobiel breedband, 4G.

Ook in Nederland is dat zo. Analoge ether-tv gebruikte de 800Mhz-band en is hier al een paar jaar uitgeschakeld. Digitenne (DVB-T) en MobielTV (DVB-H), beide van KPN, zijn hiervoor in de plaats gekomen. Maar nog altijd is er genoeg van de oude frequentieruimte over. Het ministerie van Economische Zaken gaat die frequenties pas rond 2012 uitgeven voor mobiel internet van het nieuwe, snelle 4g-soort. De reden voor het uitstel is dat andere landen in de buurt ook eerst analoge tv-signalen moeten uitschakelen, zodat storingen worden voorkomen.

Storingen op Digitenne?
Volgens EZ is de kans maar klein dat mobiel internet op 800 Mhz gaat storen met Digitenne en MobielTV, maar het blijft een risico. Daarom wil het ministerie een maximum instellen op de hoeveelheid van de frequentieband die kan worden gekocht bij de veiling. Ook komen er strengere regeltjes op het in gebruik nemen van de frequentie. De ruimte is wel voldoende om voor vier partijen mobiel internet via de 4g-standaard LTE aan te bieden met (theoretische) downloadsnelheden van 100 Mbps. Dat is nog altijd vijf keer sneller dan de huidige snelste adsl-abonnementen.

Ten opzichte van 3G biedt 4G hogere datasnelheden en lagere pingtijden: ook gamen en hd-films kijken kan dan mobiel. Nu is 4G alleen nog te gebruiken op de 2,6GHz-frequenties, al moeten de telecomaanbieders nog starten met het aanbieden van 4G aan Nederlandse consumenten. Maar die hoge frequentieband is onhandig: het is lastig om er ook binnenshuis dekking mee te bieden. Lage frequentiebanden reiken bovendien verder met als groot voordeel dat er minder masten nodig zijn op het platteland.

Nog jaren
Voor telecombedrijven is 4G commercieel pas echt interessant als ze die lange frequentiebanden tot hun beschikking hebben. Voordat ze worden ingezet zijn we een paar jaar verder. Tegelijkertijd staan er nog meer frequentieherindelingen in Nederland op stapel. Begin 2012 moeten ook de gsm-frequenties weer worden verdeeld, in 2015 lopen de umts-vergunningen voor 3G af. De 4g-ruimte van 800 Mhz wordt dus in dezelfde periode geveild. Wat er met andere white spaces zou kunnen gebeuren, moet daarna duidelijk worden.

Het vrijgeven van lage frequentiebanden voor draadloos internet voor iedereen, zoals nu in de VS gebeurt, laat hier dus nog even op zich wachten. Wij moeten eerst over op 4G en daarna die digitale ether-tv-frequenties nog herindelen. Maar ook in Amerika duurt de komst van White-Fi nog jaren. Eerst moeten de technische standaarden nog worden vastgelegd en als het eenmaal vlekkeloos werkt, volgen pas de eerste consumentenproducten. Zo ging het bij WiFi, zo gaat het ook bij 'White-Fi'.