Duitse regels zelfrijdende auto's: mens boven dier of blikschade

Klinkt logisch, maar toch gaat er een jarenlange discussie aan vooraf, die ingewikkelder is dan het wellicht lijkt. Het gaat om zelfrijdende auto's en wat die moeten doen in een noodsituatie. Stel je voor: een auto met aan boord een ouder echtpaar rijdt op een kruising af, waar net een zwangere vrouw oversteekt, hoewel haar licht op rood staat.

Rijdt de auto dan rechtdoor met waarschijnlijk de dood van de moeder in spe tot gevolg of probeert de auto de vrouw te ontwijken met mogelijk een ongeluk als gevolg waarbij de beide inzittenden gewond raken of zelf overlijden.

Griezelige keuzes tussen leven en dood

Dit soort gedachtenexperimenten, waar de Amerikaanse universiteit MIT eerder al een verhelderend spel aan wijdde, behoren tot de werkelijkheid voor wetgevers en autobouwers die bezig zijn met zelfrijdende auto's. Want de computer in de auto moet geprogrammeerd worden zodat hij weet welke keuzes er in een noodgeval gemaakt moet worden.

In Duitsland zijn ze er een heel eind mee op weg. Een ethisch comité van veertien wetenschappers en experts op het gebied van ethiek, recht en techniek heeft advies uitgebracht aan de Duitse regering, die de richtlijnen overneemt.

De kernpunten op een rij:

• Zelfrijdende auto's moeten er komen, omdat computergestuurde auto's minder ongelukken veroorzaken dan mensen.
• Een dier doodrijden of materiële schade mag in een gevaarlijke situatie, als daarmee mensenlevens gered kunnen worden. 
• Als een ongeluk niet te vermijden is, mag een auto geen beslissing nemen die is gebaseerd op eigenschappen van mogelijke slachtoffers, zoals leeftijd, geslacht, lichamelijke of geestelijke toestand.
• In iedere situatie moet duidelijk zijn wie er rijdt: de mens of de auto zelf. Dat moet ook goed te reconstrueren zijn, om te kunnen zien wie er aansprakelijk is.
• De eigenaar van de auto moet altijd over de data van zijn de boordcomputer kunnen beschikken én beslissen.

Duitsland loopt voorop

Met de richtlijnen loopt Duitsland voorop in de wereld als het gaat om ethische regels voor zelfrijdende auto's. Een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Milieu laat weten dat 'de commissie een belangrijk rapport heeft afgeleverd', met 'uitgebreide antwoorden op vragen die ook in Nederland spelen'. De uitkomsten zijn volgens het ministerie 'gedegen' en zullen verder worden bestudeerd. 

Experimenten

In ons land wordt al volop geëxperimenteerd met zelfrijdende auto's, er is zelfs aparte wetgeving om dat mogelijk te maken. 

Ook lopen er meerdere onderzoeken naar de gevolgen van zelfrijdende auto's. Zo doet de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) onderzoek naar de veiligheid ervan en kijkt het Nationaal Wetenschappelijk Instituut voor Verkeersveiligheidsonderzoek (SWOV) naar de reacties van voetgangers en fietsers op zelfrijdende auto's.