Uitlegparty: Thunderbolt

Thunderbolt is de naam van Intels nieuwe communicatie-interface tussen computers en randapparatuur. Thunderbolt is ontwikkeld door chipfabrikant Intel en bestaat uit een Display-port, een speciale controllerchip en een kabel. Thunderbolt is in staat tot wel 10 gigabit per seconde (Gbps) aan gegevens te transporteren, tegelijk in beide richtingen. Dat is twee keer zo snel als het nieuwe USB 3.0. Poorten met USB 3.0 zijn nog niet in alle apparaten te vinden.

Thunderbolt is twintig keer sneller dan USB 2.0 en twaalf keer sneller dan FireWire 800. Een andere overdrachtstandaard, in minder consumenten-pc's te vinden, is eSata, die 3 Gbps doorvoersnelheid aan kan. USB 3.0 gaat tot 5 Gbps. Hoe snel is dat? Genoeg om een volledige hd-film minder dan een halve minuut te versturen. En omdat Thunderbolt in beide richtingen werkt is die hd-film ook tegelijkertijd te ontvangen in een halve minuut.


Thunderbolt in de nieuwe MacBook Pro

Minder poorten
Einddoel van Thunderbolt is volgens Intel een einde te maken aan allerlei verschillende poorten in computers. Thunderbolt ondersteunt gegevensoverdracht via verschillende standaarden, zoals USB, Firewire en PCI Express. Daarnaast kan de interface ook audio en video overbrengen, onder meer via HDMI, inclusief kopieerbeveiliging.

Thunderbolt werkt via de Displayport die al langer in sommige computers zit. Aan bestaande computers is Thunderbolt nog niet toe te voegen via bijvoorbeeld een insteekkaart. Voor de snellere communicatie-interface is dus een nieuwe computer of moederbord nodig. Usb- en Firewire-kabels zijn aan te sluiten op de nieuwe poort met behulp van adapters. Thunderbolt kan ook 10 Watt aan stroom naar randapparaten sturen, bijvoorbeeld om ze op te laden.




Wachten op glasvezel
Hoeveel de Thunderbolt-kabels gaan kosten is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat de koperen Thunderbolt-kabel maximaal 3 meter in lengte kan zijn. Optische kabels, met glasvezels dus, volgen later dit jaar en kunnen veel langer zijn. Intel zorgt ervoor dat de glasvezelkabeltjes straks werken met de huidige Thunderbolt-poorten.

Intel was eerst van plan een variant op Thunderbolt alleen geschikt te maken voor glasvezels. Het project dat aan Thunderbolt voorafging stond dan ook lang bekend onder de codenaam Light Peak. Intel gebruikte die naam tijdens demonstraties met de optische vezels. Maar om praktische redenen maakte Intel de nieuwe, snellere interface uiteindelijk ook geschikt voor de gebruikelijke koperkabels, die veel goedkoper te produceren zijn. Via koper is, zo blijkt, ook nog een flinke snelheidssprong te maken.

Pas als er echt hogere snelheden nodig zijn, komt glasvezel in zicht. Maar de komende jaren is koper, zeker voor consumenten, nog meer dan voldoende. De kabels zijn trouwens niet te gebruiken met USB 3.0. Bedrijven kunnen geen kabels maken zonder een licentie bij Intel te hebben afgesloten.

Even exclusief Apple
Apple is al in een vroeg stadium betrokken bij de ontwikkeling van Thunderbolt. Het bedrijf zou volgens sommige berichten zelfs het idee voor de interface aan Intel hebben geopperd. Hoe het ook zij, Apple lijkt in 2011 nog het alleenrecht op Thunderbolt in zijn Macs te hebben. De nieuwe MacBook Pro's zijn de eerste computers die de nieuwe interface ondersteunen. Pas begin 2012 volgen computers met Thunderbolt-poorten van andere fabrikanten, zegt Intel.

LaCie's nieuwe Little Big Disk heeft twee Thunderbolt-poorten

Externe schijven
De komende maanden verschijnen wel de eerste randapparaten, in eerste instantie alleen externe harde schijven, met Thunderbolt-poorten. Zo heeft het Franse LaCie al een externe schijf aangekondigd met twee solid state drives (ssd's) met in totaal 500 GB opslagruimte, de Little Big disk. Aan boord zitten ook twee Thunderbolt-poorten. De extra poort is te gebruiken om de Thunderbolt-kabels door te lussen naar een ander apparaat. Dat kan met maximaal zeven apparaten, waarbij de verbinding volgens Intel extreem weinig vertraging per overgang optreedt. De prijs van LaCie's eerste Thunderbolt-apparaat is nog niet bekend.

Concurrent Western Digital komt ook met een externe schijf met Thunderbolt, maar wanneer dat apparaat te koop is, blijft nog een raadsel. De komende jaren komt Thunderbolt ongetwijfeld ook in meer apparaten te zitten, zoals fotocamera's, camcorders en allerlei netwerk- en opslagapparaten. Maar het aanbod randapparatuur met USB 3.0-poorten is voorlopig nog veel groter. Apple slaat nu USB 3.0 helemaal over en heeft zijn Thunderbolt-poort naast een USB 2.0- en een FireWire 800-ingang gestopt.

Overigens zal Thunderbolt nu in geen enkele computer zijn maximale doorvoersnelheid van 10 Gbps halen. De bottleneck is de harde schijf of solid state disk, die ongeveer maar de helft van de doorvoersnelheid aankan.


Het nieuwe USB 3.0 moet ook nog in zwang raken

Complementair aan USB 3.0
Intel denkt dat Thunderbolt en USB 3.0 de komende jaren naast elkaar zullen blijven bestaan. USB is voor de consument vertrouwd en het blijft het bekendste protocol voor bestandsoverdracht. Met de komst van de universele oplader die met het USB 2.0-protocol werkt, is het helemaal zeker dat USB niet verdwijnt. Maar Thunderbolt komt daar wel bij. Thunderbolt is in te zetten voor toepassingen waarbij hogere snelheid nodig is. De komende jaren zal Thunderbolt in veel minder computers en apparaten zitten dan USB.

Het begin van Thunderbolt is bescheiden. Het is complementair aan USB en het maakt Intels beloftes van het Light Peak-project nog niet waar. De technologie was bedoeld voor glasvezelverbindingen en zou alle pc-aansluitingen moeten vervangen. Zover is het allemaal nog lang niet.

Pc-fabrikanten, Apple uitgezonderd, zagen volgens Intel toch te weinig heil in Light Peak met glasvezel. Ze vonden het te duur en eisten een goedkoper alternatief. Dat is nu Thunderbolt geworden. Voor Apple is het weer een gok. Het bedrijf zette eerder flink in op Firewire, dat de standaardenstrijd verloor van USB 2.0. Nu lijkt Apple opnieuw te kiezen voor een snellere interface, terwijl USB 3.0 straks goedkoper is en, niet onbelangrijk, voor de meeste consumenten voorlopig meer dan snel genoeg.

Richting 100 Gbps
Intel geeft toe dat glasvezelkabels 'sexier' zijn dan de gewone elektrische koperen versies. Maar kabels en poorten moeten nu eenmaal goedkoop blijven. Natuurlijk zal Intel zijn optische technieken op een later moment alsnog inzetten. Vorig jaar toonde het bedrijf al een prototype dat een verbinding van 50 Gbps haalde. In theorie is 100 Gbps ook mogelijk. De glasvezelkabels die Intel over een tijdje op de markt brengt zijn echter bedoeld voor Thunderbolt met 10 Gbps als maximum en bieden vooral veel langere lengtes. De optische transceivers zitten in de kabels ingebouwd, zodat ze passen op de huidige Thunderbolt-poorten.

Pas over enkele jaren komt er dan mogelijk een Thunderbolt 2.0, dat wel nieuwe poorten en glasvezels nodig heeft, om de beloofde optische snelheden tot 100 Gbps te kunnen halen. Maar voorlopig is Thunderbolt 1.0 al veel sneller dan je in de praktijk nodig hebt.