De Nederlandse politie heeft de beveiligde telefoons van Encrochat gekraakt en de afgelopen maanden meegelezen met 20 miljoen chatberichten tussen criminelen. Er zijn meer dan 100 verdachten opgepakt en verschillende liquidaties, ontvoeringen en martelingen voorkomen.
Het onderzoek is samen met de Franse opsporingsdiensten uitgevoerd. De telefoons van Encrochat zijn ondanks twijfels over de veiligheid, al geruimde tijd erg populair in de onderwereld omdat ze veilige en anonieme communicatie beloven. In Nederland waren 12.000 van deze toestellen actief.
Het gerucht dat Encrochat was gekraakt door de politie ging al langer: vorige maand kregen mensen met een Encrochat-telefoon een melding dat hun apparaat niet meer veilig was. "We raden je aan om je telefoon uit te schakelen en weg te gooien", stond er in het bericht.
Encrochat gekraakt
De politie heeft gebruikgemaakt van een 'technisch apparaat' waarmee de versleuteling van de miljoenen chatgesprekken werd gekraakt. Daardoor konden honderden rechercheurs vanaf 1 april de gesprekken live volgen. Met algoritmen werden berichten van een score voorzien.
Hoe hoger de score, hoe gevaarlijker het bericht. Als in een bericht 'kill' of 'slapen' stond kreeg deze gelijk een hoge score. Die woorden konden erop duiden dat het om een mogelijke liquidatie ging.
Op 13 juni ontdekte Encrochat dat zijn communicatienetwerk was gekraakt door een overheidsdienst. Daarop besloot het bedrijf alle gebruikers te informeren. Volgens Encrochat was er op sommige telefoons malware geplaatst waardoor alle gegevens van de telefoon direct naar een derde partij werden gestuurd.
Malware
Cybersecurity-expert Frank Groenewegen van Fox-IT denkt niet dat de politie op grote schaal malware op de telefoons heeft geplaatst. "Encrochat heeft zo'n 50.000 gebruikers. Het is nogal wat om die allemaal te besmetten met malware. De politie spreekt van een 'technisch apparaat' en dat lijkt me dan een apparaat waarmee het mogelijk wordt om de chatgesprekken af te tappen en in te zien."
Hoe kan het dan dat er op sommige apparaten malware is gevonden? "Misschien was dat wel een geheime dienst die wilde meekijken met één van die telefoons. Een geheime dienst heeft geen interesse in criminelen, maar wel in mensen die een gevaar vormen voor de nationale veiligheid. Een wapenhandelaar bijvoorbeeld."
Ambtenaren omgekocht
De politie heeft door het kraken van Encrochat tientallen ernstige geweldsdelicten voorkomen, waaronder ontvoeringen, liquidaties, martelingen, plofkraken en overvallen. Er zijn meer dan honderd verdachten gearreseerd. Naast 8000 kilo cocaïne is er ook 1200 kilo crystal meth in beslag genomen, en zijn er negentien drugslabs opgerold.
Daarnaast heeft de politie tientallen wapens, auto's, dure horloges en bijna 20 miljoen euro aan contanten in beslag genomen. Ook is volgens de politie duidelijk geworden dat criminelen op belangrijke logistieke plaatsen ambtenaren hebben omgekocht. Naar schatting zorgt het kraken van de berichten ervoor dat er meer informatie beschikbaar komt in meer dan 300 lopende onderzoeken. Er gaan de komende tijd nog meer aanhoudingen volgen, stelt de politie.
Arrestaties in Groot-Brittannië
Ook de Britse politie, met wie de informatie werd gedeeld, is tot arrestaties overgegaan. 746 mensen werden opgepakt. Verder hebben de Britse autoriteiten 54 miljoen pond (bijna 60 miljoen euro) aan contant geld, 77 vuurwapens en ruim twee ton drugs in beslag genomen.
Ook in het Verenigd Koninkrijk zouden meerdere moorden en ontvoeringen zijn verijdeld.
Encrophone?
De telefoons van Encrochat, zogeheten Encrophones, zijn aangepaste Android-smartphones met daarop een aangepast besturingssysteem. De camera, microfoon en gps-chip zijn fysiek uit het apparaat verwijderd. Ook is er een zogeheten brandknop: een speciale pincode die je kunt invoeren waarmee alle data op het apparaat wordt verwijderd.
De telefoons kosten zo'n 1000 euro en beloven 'gegarandeerde anonimiteit'. Daarnaast heb je ook nog een abonnement nodig dat zo'n 1500 euro per halfjaar kost. Op de telefoons staan apps om versleuteld te chatten, bellen en notities te maken.
Ennetcom en Ironchat
Het is niet de eerste keer dat een versleutelde chatdienst door de politie is gekraakt. In 2017 kraakte de politie 3,6 miljoen versleutelde berichten die werden verstuurd via PGP-telefoons van het Nederlandse bedrijf Ennetcom. Een jaar later bepaalde de rechter dat de gekraakte berichten als bewijsmateriaal mochten worden gebruikt, onder andere in de zaak tegen een kopstuk van de Mocro Maffia.
De actie bij Encrochat is vergelijkbaar met het onderzoek naar het Nederlandse Ironchat uit 2018: toen heeft de politie mee kunnen lezen met ruim 265.000 versleutelde berichten. Deze chatapp stond op speciale Android-telefoons, genaamd Ironphones. Ook dit bewijsmateriaal is door een rechtbank als geldig verklaard in een zaak tegen mannen die in cocaïne handelden.
Volgens de politie werd Ennetcom, Ironchat en het derde opgerolde communicatienetwerk PGPSafe niet gebruikt door legale klanten, en enkel door criminelen.