Xbox Series X en S: de grote comeback van Xbox?

Zeven jaar na de lancering van de Xbox One komt Microsoft met een opvolger. Hoewel: van de One zijn uiteindelijk vier versies verschenen. Na het origineel kwam de kleinere One S, later ook als all-digital-variant. En in 2017 verscheen de Xbox One X, de krachtigste spelcomputer van de vorige generatie.

Met de Series X gaat Microsoft vooral verder met waar het goed in is: enorme prestaties in een onopvallend, zwart jasje. Althans, de Xbox Series X is voor een spelcomputer alsnog vrij opvallend. De afgelopen jaren waren Xboxen behouden, modelletje dvd-speler. De Series X is een zwart, vierkant torentje, bijna een mini-pc. Pikzwart, met bovenop in het ventilatierooster een klein accent Xbox-groen.

De nieuwe Xbox valt op, maar springt niet zo in het oog als de bijna protserige zwart-witte PlayStation 5. Evengoed kan de Xbox Series X gelukkig worden neergelegd, en desgewenst in een tv-meubel worden verstopt.

Krachtige prestaties

Dan de binnenkant van die Xbox Series X, want daar gaat het eigenlijk om. Eindelijk is ssd-opslag de standaard. Zeven jaar geleden was zulke opslag nog te duur, en kozen zowel Microsoft als Sony voor ouderwetse harde schijven. Games werden daarom niet geoptimaliseerd voor snellere ssd-schijven, en gamers bleven kijken naar de lange laadschermen die ze gewend waren.

De Series X heeft wel ssd-opslag, en hoe: er zit 1TB custom NVME-geheugen in, waar in de praktijk iets meer dan 800GB van overblijft. Uitbreiden kan, maar is duur: een 1TB uitbreidingskaartje kost een kleine 250 euro. Een oude harde schijf aansluiten kan ook, maar dan moet je games overhevelen om gebruik te maken van de snelle laadtijden. 

De nieuwe opslag maakt alles sneller. Laadtijden zijn veel korter, en zeker in de nieuwste games is van laadschermen soms geen sprake meer. Racegame Forza 3 bijvoorbeeld: die moet op de Xbox One bijna 45 seconden laden, op de Series X duurt het 10 seconden. De game Control laat vergelijkbare laadtijden zien.

Echt fijn wordt het echter met de nieuwe functie Quick Resume. Daarmee kan de Series X makkelijk wisselen tussen meerdere games. Vroeger moest een game worden gesloten, de volgende gestart en duurde het enkele minuten om te schakelen. Bij de Series X gaat het om seconden: de ene game wordt bevroren, de andere game wordt uit zijn dutje gehaald en een paar seconden later speel je verder waar je gebleven was.

Indrukwekkende graphics

Die snelle prestaties maken samen met de schitterende graphics dat de Xbox Series X echt next-gen oogt. De nieuwe Xbox draait games voor het eerst af in 4K met 60 beeldjes per seconde. Tot nu toe toonden spelcomputers hun games vrijwel altijd met 30 beeldjes per seconde. Een verdubbeling is direct merkbaar, en zorgt voor vloeiendere beelden en lekkerdere gameplay.

Op termijn kan de Series X zelfs games naar 8K-resolutie upscalen. Ook zijn er games die in 120 beeldjes per seconde afgedraaid kunnen worden, al leveren spelers dan wel in op grafische pracht. Het gaat dan met name om raytracing. Die technologie maakt dat licht zich natuurgetrouw gedraagt. Reflecties, weerspiegelingen in auto's en winkelruiten, schaduwen, het licht door de boomtakken: alles oogt veel realistischer en dat zorgt bewust en onbewust voor een meeslepender ervaring.

Spierballentaal: de Series X heeft een 8-core AMD-chip die draait op 3.8 GHz, en een grafische chip met een rekenkracht van 12 teraflops. Dat is iets meer dan de PlayStation 5 biedt. Die grafische kracht is niet alleen beschikbaar voor de nieuwste games die speciaal voor de Series X zijn gemaakt.

Oude games herleven

Sterker nog: veel bestaande Xbox-games zijn niet alleen speelbaar op de Series X, maar maken ook gebruik van de grote kracht van het apparaat. Wie Gears of War 5 bijvoorbeeld voor de Xbox One heeft gekocht, kan de game op de Series X spelen met mooiere graphics, zonder bij te betalen. En wie zijn favoriete Xbox 360-game opstart, ziet dat die vloeiender loopt dan vroeger en soms zelfs mooier is. De functie Auto HDR voegt HDR toe aan oude games, zodat ze nog mooier ogen op je nieuwe tv.

Dat doet Xbox veel beter dan concurrent Sony. Ja, ook PS4-games zijn speelbaar op de PS5, maar verder terug gaat de zogenoemde backward compatibility niet. En wie zijn favoriete PS4-games met PS5-graphics wil spelen, moet in de meeste gevallen een nieuwe versie aanschaffen.

Controller: vertrouwd maar saai

Dan de controller: die is op het eerste gezicht eigenlijk precies hetzelfde als de zeven jaar oude Xbox One-controller. Op het tweede gezicht zit er een extra knopje op: voor het delen van afbeeldingen en video's uit games. Druk eenmaal voor een screenshot, tweemaal voor het maken van een filmpje. Fijn dat het erop zit, maar het werd ook wel tijd; de PS4 had dit zeven jaar geleden al.

Verder is de controller onveranderd, los van een interne verbetering die maakt dat er minder vertraging in het draadloze signaal zit. Dat zal vooral voor de competitieve speler fijn zijn, de gemiddelde gamer zal er minder van merken. Het spreekt enerzijds voor Microsoft dat de controller zo weinig veranderd is. De controller van de Xbox was inderdaad al sterk, en ligt nog altijd lekker in de hand. Ook de verwisselbare batterij is gebleven, en komt vaak van pas.

Toch is de Xbox-controller saai en behouden als je 'm vergelijkt met de controller van de PlayStation 5. Die is volledig nieuw, en bevat naast een microfoon, touchpad en bewegingsbesturing ook nauwkeurige haptische feedback en triggers die als het ware tegendruk geven. Dat voelt direct next-gen, waar de Xbox vooral vertrouwd maar ook een beetje saai voelt.

Grote games ontbreken helaas nog

Datzelfde geldt momenteel voor het aanbod games, want de grote klappers moeten nog komen. Eigenlijk had de nieuwe game Halo Infinite gelijktijdig met de Series X moeten verschijnen. Helaas is de game tot 2021 uitgesteld, en daarmee zit de Xbox Series X zonder de grote, klassieke launchgame.

Dat is jammer, maar zeker geen deal-breaker. De grote troef van de Series X is immers Game Pass, het game-abonnement van Microsoft. Steeds meer games voor een vast bedrag per maand, met een hoop mooie titels in het verschiet. Game Pass speelt ook een belangrijke rol bij de vraag: kopen of niet?

Kopen of niet?

Er zijn meerdere scenario's denkbaar. Wie een Xbox One heeft, krijgt met de Series X een enorme upgrade, die op vrijwel elk vlak voelt als een sprong voorwaarts. Die sprong voelt voor eigenaren van een One X wat kleiner; zij kunnen ook nog even wachten. Maar wie afgelopen generatie geen Xbox had, heeft aan de Series X een hele goeie, en speelt een groot aanbod games op de beste manier. En wie een krachtige game-pc heeft, kan Game Pass ook al gebruiken.

Wat dat betreft is de Xbox Series X de ultieme samensmelting van de kracht van zo'n game-pc, en de laagdrempeligheid van een spelcomputer. Een groot aanbod games van nu en vroeger, en de unieke mogelijkheid om razendsnel tussen die games te wisselen. Erg stil bovendien, en in onze testen ook geen moment heet.

De Xbox Series X is een wolf in schaapskleren: onmiskenbaar next-gen zonder het van de daken te schreeuwen. Zijn doel is helder: games spelen, veel en snel. Hoe anders dan de intrede van de Xbox One zeven jaar geleden, een spelcomputer met een bewegingscamera erbij, die ook een mediacenter wilde zijn. De Xbox Series X weet precies wat het is: een hele snelle, hele krachtige, stille spelcomputer zonder kapsones.

Xbox Series S

De Series X heeft ook nog een kleiner broertje. De witte Xbox Series S is 60 procent kleiner, en daarmee de kleinste Xbox ooit. Hij heeft hetzelfde snelle geheugen als de Series X, maar met 512GB wel de helft minder, en geen disklade. Vooral de grafische kracht is flink minder 4 teraflops, in plaats van 12. De Series S toont dan ook geen 4K-beelden, maar speelt games in de 1440p-resolutie en upscalet ze naar 4K.

We hebben de Xbox Series S nog niet kunnen testen, maar de spelcomputer is ondanks zijn minder krachtige componenten toch erg boeiend. Dat ligt aan vooral aan de prijs: de Series S kost 300 euro, waar de Series X 500 euro kost. Daarmee is de Series S een geweldige next-gen-instapper, een spelcomputer voor erbij, voor de beginnende gamer of voor wie geen 4K-tv heeft.

De Xbox Series S en X zijn vanaf 10 november in Nederland verkrijgbaar.