Minister Grapperhaus wil in gesprek over 'misverstanden' WhatsApp-achterdeur

Demissionair minister Grapperhaus schrijft in een brief aan de Kamer dat overleg "misverstanden" moet voorkomen. In 2016 nam het kabinet een standpunt in over encryptie. "Om de veiligheid en privacy van Nederlandse burgers te beschermen, moet encryptie niet worden verzwakt door een zogeheten achterdeurtje", stelde het kabinet toen.

Toch laat minister Grapperhaus door zijn ministerie onderzoek doen naar mogelijkheden om de encryptie voor opsporingsdiensten te doorbreken. Zo moet het aftappen van chats na een gerechtelijk bevel mogelijk worden. De minister schrijft over een "mogelijke aftapverplichting" voor zogenoemde Over The Top-communicatiediensten zoals bijvoorbeeld WhatsApp en iMessage.

Brede steun voor encryptie

Een brede coalitie van bedrijven en maatschappelijke organisaties kwam woensdag met een gezamenlijke verklaring tegen het inperken van encryptie. "Wij roepen het volgende kabinet op de ontwikkeling, de beschikbaarheid en de toepassing van alle vormen van encryptie te stimuleren", luidt de verklaring.

De oproep is getekend door onder meer Amnesty International Free Press Unlimited, de Nederlandse Vereniging van Journalisten en door bedrijven als Apple, Google, Facebook, Microsoft, T-Mobile, KPN en VodafoneZiggo.

'Verzwakken gevaarlijk'

WhatsApp gebruikt net als verschillende andere berichtendiensten end-to-end-versleuteling. Daardoor kunnen alleen zender en ontvanger de berichten zien. Derden die de communicatie onderscheppen, kunnen die niet lezen en ook de makers van de apps zelf kunnen de berichten niet ontcijferen.

Verzwakken van die versleuteling is volgens critici niet mogelijk zonder alle gebruikers in gevaar te brengen. Een achterdeur die bedoeld is voor de politie, kan ook door criminelen gevonden en misbruikt worden, luidt het commentaar.

Nog geen onomkeerbare stappen

In zijn Kamerbrief schrijft Grapperhaus dat hij "geen onomkeerbare stappen" zal zetten richting een aftapverplichting voor apps als WhatsApp; dat is aan een volgend kabinet. Grapperhaus laat in het midden hoe hij aftappen mogelijk wil maken, zonder encryptie aan te tasten.

Mogelijk kijkt de minister naar een zogenoemde digitale loper. Daarmee zou de encryptie in stand blijven, maar zou bijvoorbeeld de politie binnen een versleuteld gesprek als onzichtbare derde partij meeluisteren. Veiligheidsexpert Ronald Prins wijst op de gevaren van zo'n loper: die moet goed beschermd worden, en biedt in potentie toegang tot elk WhatsApp-gesprek ter wereld. Bovendien zal elke overheid toegang tot de loper willen.

Prins wijst juist op het belang van het toekomstbestendig maken van huidige versleuteling. Bestaande algoritmes zijn naar verwachting eenvoudig te kraken met een werkende kwantumcomputer, een techniek waar in veel landen hard aan gewerkt wordt.