'Microsoft kust kont Trump voor TikTok'

De ontwikkelingen rond ’s werelds snelst groeiende app TikTok zijn op z’n zachtst gezegd bizar. Om verscheidene redenen.

Allereerst de Amerikaanse ban voor TikTok waar president Trump mee dreigt. De social-video-app is van het Chinese Bytedance en hij vreest voor de data van Amerikaanse TikTok-gebruikers. Die zouden in handen kunnen komen van de Chinese overheid. Hoewel daar geen bewijs voor is - in hoeverre dat nog relevant is tegenwoordig - is dat Trumps verhaal voor de buitenwacht.

Waar de strijd werkelijk om draait is tech-dominantie in de wereld. Ging de wedloop tussen Amerika en de Sovjet-Unie tijdens de Koude Oorlog om atoomwapens, die tijdens de zogenaamde ‘handelsoorlog’ tussen de VS en China draait om tech.

NB: TikTok is door India, waar de app met dik 200 miljoen veruit de meeste gebruikers heeft, al in de ban gedaan. Ook hier is TikTok speelbal in een politieke strijd tussen de twee grootste bevolkingen ter wereld. In juni vond nog een grensconflict plaats tussen beide landen.

Vorig jaar was Huawei de sjaak. Een op en top Chinees bedrijf dat de grootste architect ter wereld achter 5G leek te worden en de derde grote speler in smartphones achter Samsung en Apple. Trump deed het bedrijf in de ban en dankzij een sterke thuismarkt bleef het overeind.

Buitenkans voor Microsoft?

Bij TikTok is het verhaal complexer. TikTok is weliswaar in Chinese handen maar wordt alleen in het buitenland gebruikt. In China zelf gebruikt men de tweeling-app Douyin. Zelfde idee, zelfde appicoon, aparte apps. Daar valt wellicht iets te halen.

Opeens is daar Microsoft die de ogenschijnlijk aangewezen partij lijkt te zijn om TikTok over te nemen. Maar wacht even. Wil Bytedance TikTok überhaupt wel kwijt? Wat moet Microsoft ermee? En wat vindt de Chinese regering hier eigenlijk allemaal van?

China liet al weten niet te zijn gediend van een verbod, laat staan van een dergelijke 'diefstal' van TikTok.

Bytedance voelde de bui al vroeg hangen en ging begin dit jaar op zoek naar een Amerikaanse ceo voor TikTok in een laatste poging aan de politieke druk te ontsnappen. Dat werd Disney-executive Kevin Mayer die in mei is aangesteld. Het mocht niet baten. Investeerders achter Bytedance ruiken bovendien hun payday en hebben recent laten weten TikTok te waarderen op 50 miljard dollar.

Voor Microsoft, dat zich de afgelopen jaren terugtrok op de zakelijke markt, is TikTok een buitenkans om weer met de andere Big Tech-bedrijven te wedijveren om de consumentenmarkt. Facebook is al het grootste sociale netwerk en dan heeft het ook nog Instagram en Whatsapp. Amazon is het grootste warenhuis en de grootste clouddienst. Google (Alphabet) is de grootste zoek- en advertentiemachine en runt het populairste mobiele platform. Apple heeft de populairste smartphone en appstore.

Microsoft heeft Windows (ooit koning in tech, maar niet in het huidige mobiele tijdperk), Xbox (op grote afstand van PlayStation), Skype (ingehaald door Zoom) en LinkedIn (zeg maar de Kamer van Koophandel van internet: je bent ingeschreven, je hebt er niks aan en je wordt gek van de spam). Met TikTok in zijn portfolio zou Microsoft een geduchte concurrent hebben tegenover YouTube, Facebook en streamers als Netflix, Disney, Amazon en Apple.

Enige blinde vlek in dit verhaal is hoe Microsoft boven is komen drijven als de partij die TikTok voor Trump mag neutraliseren. Het is in elk geval heel frappant dat uitgerekend Microsoft niet was opgeroepen te verschijnen voor de Big Tech hoorzitting van het Amerikaanse congres vorige week.

Microsoft-ceo Nadella belde afgelopen weekend voor topoverleg met president Trump. Prompt publiceerde Microsoft zondag een hoogstmerkwaardige post op zijn corporate blog. MG Siegler, blogger en partner bij Google Ventures, viel van zijn stoel toen hij het las: “Je moet die post echt lezen. Het lijkt wel een loyaliteitsverklaring. Het leest als iets dat een Chinees bedrijf zou schrijven onder de Chinese regering. Alsof het is geschreven in opdracht van de regering.”

Trump bevestigt dat in feite door - hou je vast, het kan nog gekker - zijn bizarre eis te onderstrepen dat de Amerikaanse overheid een deel van het overnamebedrag moet krijgen. Maar Nadella gaat er in mee: “Microsoft beseft ten volle het belang van het aanpakken van de zorgen van de president. Het is vastbesloten TikTok te verwerven onder voorbehoud van een volledige veiligheidsbeoordeling en het verstrekken van de juiste economische voordelen aan de Verenigde Staten, inclusief de Amerikaanse schatkist.”

Wat?! Sinds wanneer moet een westers bedrijf een vindersloon betalen aan de overheid? Nou, omdat Trump vindt dat hij de deal mogelijk maakt. Wat eigenlijk ook zo is. Microsoft mag opdraven als groot Amerikaans techbedrijf en een graantje meepikken van deze aanval, zo lang TikTok maar niet meer in Chinese handen is. Of nog beter: in Amerikaanse handen komt.

Alles lijkt geoorloofd

Het is stuitend te zien hoe het Amerikaanse Congres aan de ene kant Big Tech het vuur (terecht) aan de schenen legt over machtsmisbruik, onder andere door concurrentie te intimideren, te kopiëren of met grof geld over te nemen, terwijl de Amerikaanse regering aan de andere kant exact dezelfde tactieken gebruikt om wereldwijd top dog te blijven in tech ten koste van China. Dan is alles opeens geoorloofd.

Trump bemoeit zich ook nog eens met de deal. Microsoft wil om onduidelijke redenen alleen de TikTok-activiteiten in de VS, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland overnemen. Afgezien van de vraag of dat überhaupt kan, zin heeft en niet een hele vreemde splitsing van de app op zou leveren, heeft Trump nog wat dwingend advies. “Ik ben van mening dat ze (Microsoft, red.) er beter aan doen alles over te nemen in plaats van 30 procent kopen. Ik denk dat 30 procent kopen ingewikkeld is.”

Het zal me niet verbazen als Microsoft hier ook naar luistert. Trump heeft Nadella in elk geval een deadline gegeven: 15 september. Dan moet er een deal zijn of TikTok wordt verboden in de VS.

In beide gevallen, deal of verbod, zal China reageren. Wie zal daarvan de klos zijn? Niet Trump. Google en Facebook zijn er al verboden. Amazon wordt er compleet overschaduwd door Alibaba. Microsoft werkt al jaren met de Chinese overheid mee, maar boekt er nauwelijks omzet. (Windows is er populair maar vrijwel niemand betaalt ervoor.)

De hardste klap die China kan uitdelen is Apple te verbieden iPhones te verkopen. Wat een cliffhanger zou dat zijn.

En Europa? 

Hoe zit het tot slot met TikTok in Nederland, of in Europa beter gezegd? Nou, ook hier worden TikToks dataverwerking en privacypraktijken momenteel onder de loep genomen en wel door het Europees Comité voor Gegevensbescherming. Waarop Bytedance eind juni aankondigde het toezicht op zijn privacybeleid voor Europese gebruikers onder te brengen in zijn Ierse en Britse dochterbedrijven.

Daarnaast maakt Bytedance vandaag bekend een enorm datacenter in Ierland te bouwen waar de gegevens en content van Europese gebruikers zullen worden bewaard. Tot nu toe gebeurde dat op TikTok-servers in de VS.

Het Nederlandse ASML dreigde ook een speelbal te worden in de titanenstrijd om techdominantie. Hopelijk blijft ons een schertsvertoning als deze bespaard.

Erwin van der Zande, Bright-hoofdredacteur