Zelfs premiummerk Super73 verkoopt illegale fatbikes

"Als het voertuig reeds bij verkoop de mogelijkheid heeft om ondersteuning te bieden bij een snelheid van meer dan 25 km per uur, dan wordt een bromfiets aangeboden." Dat zegt een woordvoerder van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) op vragen van Bright naar aanleiding van de fatbikes van het merk Super73.

Boosdoener is de officiële app van Super73 voor al zijn fatbikes (behalve het instapmodel ZG). Daarin is het heel eenvoudig voor de gebruiker om een stand te kiezen die ondersteuning tot wel 45 kilometer per uur mogelijk maakt. De app telt vier standen. In stand 1 kom je al aan de wettelijk toegestane 25 km per uur. In stand 2 loopt dat op tot 35 km per uur. Stand 3 biedt zelfs 45 km/u en stand 4 voegt naast die snelheid de mogelijkheid toe voor besturing met gashendel toe. Deze wordt niet standaard meegeleverd, maar de fiets is er wel voor geprepareerd.

Zo’n snelheid is in Nederland alleen toegestaan voor brommers en zogeheten ‘speed pedelecs’, zwaardere e-bikes waarvoor veel meer veiligheidsvoorschriften bestaan, zoals een verplichte fietshelm en een achteruitkijkspiegel. Zulke e-bikes moeten bovendien net als bormmers zijn voorzien van een geel kentekenplaatje en bestuurders hebben een WA-verzekeringsplicht.

Zo makkelijk voer je een Super73 op, via de officiële app:

Daar wijst Super73 allemaal niet op. Bij de zwaardere standen staat in het klein de melding dat stand 2, 3 en 4 niet legaal zijn op de openbare weg in de EU. Ook staat er dat de gebruiker "als enige verantwoordelijk" is voor het volgen van de lokale wetgeving. 

Dat is volgens de ILT onvoldoende. "Indien de fabrikant het mogelijk heeft gemaakt dat de eindgebruiker van een voertuig op een zeer laagdrempelige manier, waarbij niet fysieks aan het voertuig wordt gewijzigd, zelf de trapondersteunende snelheid kan aanpassen waardoor de aandrijving ook daadwerkelijk ondersteuning blijft bieden bij een snelheid boven de 25 km per uur, dan is dat voertuig per definitie geen fiets met trapondersteuning maar een bromfiets." Door die optie voor ondersteuning op hogere snelheden zijn 5 van de 6 aangeboden fatbikes van Super73 feitelijk illegaal.

De risico's zijn groot

Daar kleven voor de fiets-eigenaar diverse risico’s aan. "Indien de eindgebruiker meegaat in hoe de aanbieder het voertuig aanprijst, dan rijdt de eindgebruiker met een ongekeurde bromfiets de deur uit met alle mogelijke gevolgen van dien," aldus de ILT.

Bovenal is daar de veiligheid, die van de bestuurder zelf en die van andere verkeersdeelnemers. Als je je fatbike daarnaast nog zou kunnen verzekeren, wat momenteel praktisch nergens kan, dan is de kans groot dat je bij ongelukken of schade niet gedekt bent. Want je rijdt op een motorrijtuig dat niet is goedgekeurd voor de openbare weg, ook als je niet harder dan 25 km per uur rijdt.

Doe je dat toch, dan kan dat bij een controle de volgende boetes opleveren. Rijden op een voertuig zonder vergunning: 420 euro. Rijden op een voertuig zonder verzekering: 450 euro. Rijden zonder helm: 100 euro. Rijden zonder rijbewijs op een brommer: 270 euro. Bij elkaar 1240 euro. Tot slot kan je fatbike bij zo’n controle worden ingenomen en vernietigd. Een Super73 kost gemiddeld 3500 euro. Tel uit je verlies.

App-update?

Super73 zegt verrast te zijn door de uitspraken van de rijksinspectie. Volgens een woordvoerder is de ILT al eens op bezoek geweest bij Super73, maar heeft de fatbikemaker tot op heden geen waarschuwing of boete ontvangen. Ook weigerde de RDW eerder de fiets te keuren als brommer volgens de fatbike-maker. RDW laat aan Bright weten niet op individuele gevallen te mogen reageren, "maar als een voertuig aan de Europese regels voldoet, mag hij de weg op. En anders niet". 

Wel erkent Super73 dat de drempel voor het ontgrendelen van illegale snelheden nu niet hoog is. "We werken eraan, er komen aanpassingen aan. Maar zoals bij elke aanpassing in de software, is het veel werk om dit te doen," zegt Nico Danan, topman van Super73 in Europa. De update verschijnt volgens hem binnenkort. SInds Bright in juni 2021 een ander model testte, is het echter niet moeilijker gemaakt om de maximale snelheid via de app te wijzigen. Super73 wil niet vertellen op welke manier het de drempel wil verhogen en of het hiermee wel aan de wet voldoet.

Danan wijst er vervolgens op dat het bedrijf wil dat zijn fietsen voor allerlei doeleinden worden gebruikt. "In Nederland hebben mensen rond de drie, vier en soms zelfs acht fietsen. Dit is niet duurzaam, zoveel fietsen voor verschillende doeleinden. Super73 wil in de toekomst van al deze fietsen één fiets maken die je in de app kan transformeren. Je gebruikt hem overdag als fiets en wanneer je in de avond gaat crossen met je vrienden op eigen terrein, tover je hem om tot een crossmotor door bijvoorbeeld je rijbewijs te scannen zodat je harder mag. Om daarna weer de fiets in de app om te zetten naar fiets en naar huis te fietsen."

Volgens de ILT is dit in Nederland simpelweg niet mogelijk. "Een door een fabrikant geproduceerd voertuig kan niet deels een fiets met trapondersteuning én deels een bromfiets zijn. Het is het één of het ander."

Andere premiummerken

Fatbikes zijn populair, maar hebben een slechte reputatie. Dat is grotendeels te danken aan goedkope modellen uit het Verre Oosten uitgerust met gashendels en veel te zware motoren. Gashendels op een e-bike zijn in Nederland verboden en e-bikemotors mogen niet meer vermogen hebben dan 250 Watt. 

Premium fatbike-merken als Doppio en Phatfour zijn daar doorgaans op beducht en zullen motors softwarematig begrenzen en fatbikes niet met een gashendel uitrusten. Ook bij andere type premium e-bikes, zoals Veloretti, Cowboy en Cortina, bestaat deze mogelijkheid niet. Super73 is daarmee het enige premiummerk dat het via de eigen app mogelijk maakt om zijn e-bike sneller te laten gaan dan wettelijk toegestaan.

Eerder bood VanMoof lange tijd een vergelijkbare optie aan in zijn app, waarbij de gebruiker de ondersteuning van zijn e-bikes in de app kon wijzigen van de Europese stand, met ondersteuning tot 25 km/u, naar de Amerikaanse stand die tot 32 km/u ondersteunde. In 2020 schrapte de e-bikefabrikant, die eerder dit jaar failliet ging en momenteel een doorstart doormaakt, die optie uit zijn app. Aanleiding waren de vele boetes die aan met name Duitse VanMoof-rijders werden uitgedeeld.

Gevolgen?

Er worden in Nederland fatbikes verkocht van andere, minder bekend merken die harder dan 25 km per uur rijden. Daar heeft de ILT al eens tegen opgetreden. Een jaar geleden kregen 27 internetaanbieders van illegale fatbikes een waarschuwing van de inspectie. Inmiddels hebben negen aanbieders een last onder dwangsom ontvangen, bij drie aanbieders loopt de procedure nog. 

Fatbikes van Super73 worden wel op veel e-bike-platformen aangeboden. Op de vraag of de rijksinspectie actie zal ondernemen tegen Super73 of tegen de verkopers van zijn fatbikes kon de woordvoerder niet direct antwoorden. Wordt vervolgd.

Wolter Kok & Bram van Dijk