'Achterdeurtje' in chat-app schending van mensenrechten, vindt EU-hof

De uitspraak van het Hof heeft mogelijke gevolgen voor de plannen van de Europese Commissie rond achterdeurtjes in versleutelde diensten. Overheden en politiediensten willen namelijk maar wat graag een manier vinden om onze smartphones en chat-apps af te tappen, of bij inbeslagname te bekijken. Bij telefoongesprekken kan dat makkelijk, die zijn niet versleuteld. End-to-end encryptie is echter waterdicht: bouw je een 'achterdeur' in, dan verzwak je feitelijk de beveiliging. Dat gat wordt dan door de overheid gebruikt, maar je weet niet wie er verder nog misbruik van maakt.

De uitspraak is gedaan in een zaak rond chat-dienst Telegram. Die werd in 2017 door de Russische federale inlichtingendienst FSS verplicht om de versleutelde berichten van een gebruiker te delen, op verdenking van terrorisme. Telegram stelde echter de encryptiesleutel niet te kunnen delen, zonder daarmee ook de beveiliging van alle Telegram-gebruikers aan te tasten. De zaak leidde uiteindelijk tot een jarenlange blokkade van Telegram in Rusland, die inmiddels ook weer is opgeheven.

'We zullen het heus niet misbruiken'

Maar ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft dus naar de zaak gekeken. De Russische FSS verdedigt zich door te stellen dat ze de encryptiesleutel alleen zouden gebruiken op de chats van de zes verdachten, en heus niet zouden delen met het hele bureau – tuurlijk. Bovendien zou het binnendringen van het privéleven van burgers volgens de dienst noodzakelijk zijn in de strijd tegen terrorisme.

Het Hof vindt dat echter te ver gaan, en haalt daarbij een uitsprak van de VN aan, dat encryptie als een mensenrecht ziet. Hoewel bestrijding van terrorisme, criminaliteit etc. belangrijk is, weegt de mensenrechtenschending van een encryptie-verbod volgens het Hof niet op tegen de nadelen voor privacy, vrijheid van meningsuiting en meer. Het Hof wijst op de mogelijkheid van misbruik, en wijst ook naar de massa-surveillance die eerder door de Amerikaanse NSA werd uitgevoerd: "die lijkt niet te hebben bijgedragen aan de preventie van terroristische aanslagen, in tegenstelling tot eerdere beweringen van hoge inlichtingenfunctionarissen", aldus het Hof.

Als de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt gesteund door het Europees Hof voor Justitie, dan kan dat helemaal verstrekkende gevolgen hebben voor anti-enrtyptie-wetgeving. Het Hof stelt dat overheidsdiensten hun pijlen beter op iets anders kunnen richten, dan te blijven proberen de encryptie te verzwakken.

Meer over encryptie en blijf op de hoogte met onze nieuwsbrief.