© Bright
Nederlanders gebruiken door corona massaal apps om te videobellen. Experts maken zich zorgen: door de plotselinge wildgroei aan apps kunnen in het geniep je privégegevens worden doorverkocht: "Wees je bewust van de risico's van deze apps."
In één klap zijn we allemaal aan het 'zoomen', vernoemd naar de populaire Amerikaanse videobeldienst Zoom. Het is één van de vele apps die momenteel wordt gebruikt om met elkaar in contact te blijven, of het nu om vrienden, familie of collega's gaat.
Allemaal aan de Zoom
We gebruiken nu de app die het makkelijkst in gebruik is, vertelt Jaap-Henk Hoepman, privacyprofessor aan de Radboud Universiteit. "Zoom is heel makkelijk om met grote groepen te videobellen, maar niet zo privacyvriendelijk. En daar maak ik mij zorgen om."
Zoom kwam recentelijk in opspraak omdat het stiekem data deelde met Facebook, zelfs als gebruikers geen Facebook-account hadden. Ook is de app de afgelopen jaren meerdere keren gehackt, waardoor kwaadwillenden mee konden gluren met gebruikers.
Aan de andere kant leert Zoom ook van zijn fouten, stelt ict-jurist Arnoud Engelfriet: "Het bedrijf stopte de datadeling met Facebook toen ze erop werden gewezen. Het lijkt erop dat Zoom de komende tijd graag Europese klanten wil trekken door privacyvriendelijker te worden."
Ook WhatsApp wordt nu volop gebruikt. WhatsApp en moederbedrijf Facebook kunnen de inhoud van videobelgesprekken niet zien, maar weten wel met wie je communiceert en wannneer. Dat is ook een privacyrisico, waarschuwt Hoepman: "Die metadata kunnen heel veel over iemand zeggen."
Videobellen met je oma
In 2016 kregen Facebook-gebruikers rare voorstellen voor vriendschappen van mensen waar ze nog nooit van hadden gehoord. Wat bleek: de personen hadden via WhatsApp allemaal contact met dezelfde psychiater. Facebook dacht dat zij elkaar wel zouden kennen omdat ze allemaal een gemeenschappelijke 'vriend' hadden.
De experts stellen: je kunt WhatsApp best gebruiken voor privégesprekken, maar beter niet voor zakelijke doeleinden. "Je moet bij videobellen denken: wat voor gesprek ga ik voeren en welke informatie wordt daar uitgewisseld", zegt ict-advocaat Wouter Dammers. "Op basis daarvan kun je een keuze maken van welke app daarvoor geschikt is. Als je even wil videobellen met je oma, is WhatsApp echt een prima optie."
Ook het gratis Houseparty is plotseling populair: met de app kun je met acht personen tegelijk videobellen - het dubbele van WhatsApp. Daarvan is ook duidelijk dat de app persoonsgegevens verzamelt en op basis van die data reclame toont. In tegenstelling tot WhatsApp is Houseparty niet versleuteld.
Veel bedrijven en organisaties maken al gebruik van een betaalde dienst, zoals die van Google, Microsoft of Slack. In het algemeen geldt: als je voor een dienst betaalt is deze vaak privacyvriendelijker dan de gratis variant. "De gratis apps verdienen meestal aan jouw gegevens", legt Engelfriet uit.
Toegang tot contacten
Privacy-expert Floor Terra raadt werknemers aan om alleen de diensten en apps te gebruiken die door je werk beschikbaar zijn gesteld. "En voor organisaties: beoordeel zorgvuldig de risico's van het gebruik. Denk aan bijvoorbeeld het gebruik van encryptie en de overeenkomst voor verwerking van alle data."
Als je bedrijf de betaalde versie van Google (Hangouts), Microsoft (Teams) of Slack gebruikt, is dat volgens de experts vaak een goede optie om te gebruiken. Voor het mkb en kleinbedrijf geldt dat betalen voor een dienst loont. "Als je al je zakelijke contacten via WhatsApp voert, heeft Facebook wel toegang tot jouw contactenlijst en je belangrijke klanten waar je veel mee belt", vertelt Hoepman.
Opensource en privacyvriendelijk
Bits of Freedom, de organisatie die opkomt voor digitaleburgerrechten, maakt zich zorgen over de wildgroei aan videobel-apps. "We ontvangen veel vragen over welke apps wel privacyvriendelijk zijn, dus het is wel iets waar veel mensen mee bezig zijn", zegt Esther Crabbendam.
De gratis videobeldienst Jitsi wordt nu door experts aangeraden als de meest privacyvriendelijke optie. De dienst wordt gebouwd door een groep enthousiaste vrijwilligers en is 'verrassend functioneel', legt Hoepman uit: "Ik gebruik Jitsi al jaren en het is een goed voorbeeld van een opensourcedienst die goed kijkt naar wat gebruikers willen."
Opensource houdt in dat iedereen de techniek van een app zelf kan controleren omdat de broncode is in te zien. Ook het gratis privacyvriendelijke WhatsApp-alternatief Signal is opensource, maar biedt alleen nog maar één-op-één-videobellen aan. Een gemis, vindt Hoepman: "Signal is een goede en privacyvriendelijke app die we nu heel goed zouden kunnen gebruiken om in groepsverband met elkaar te videobellen."
Een ander privacyvriendelijker alternatief voor videobellen met WhatsApp is FaceTime. Hoepman: "Apple kan eigenlijk net zo veel zien als Facebook, maar zij verdienen geld met de verkoop van apparaten en niet met de verkoop van persoonsgegevens." FaceTime ondersteunt videobellen met maximaal 32 personen, maar is alleen beschikbaar voor iPhones en iPads.
De bekende namen
Daar zit volgens experts het probleem: alle privacyvriendelijke alternatieven werken gewoonweg niet zo goed of gemakkelijk als de bekende namen als Zoom en WhatsApp. Zo loopt Jitsi nogal stroef als je met meer dan tien mensen gaat videobellen, laat Signal je maar één persoon videobellen en is FaceTime alleen voor Apple-apparaten beschikbaar. Dan is het volgens experts logisch dat we juist gebruikmaken van de minder privavyvrindelijke opties als Zoom en WhatsApp, die beide stabiel werken en makkelijk in gebruik zijn.
Als je je bewust bent dat het gros van de gratis apps geld verdienen aan jouw data, dan zijn we al een heel eind, vindt Engelfriet: "Het grote probleem is dat de privacyvriendelijke alternatieven lang niet zo bekend zijn. En het heeft niet zo veel zin om in je eentje op een andere app te zitten. We zijn nu al bezig met social distancing, laten we dat niet ook al online gaan doen."
De Autoriteit Persoonsgegevens komt deze week met meer voorlichtig over welke videobelapps je wanneer kunt gebruiken. "Daar zijn we heel hard mee bezig", laat de woordvoerder weten. "We begrijpen dat de behoefte momenteel erg groot is."
Welke app kun je het beste gebruiken?
Videobellen met je familie en vrienden: Heeft iedereen een Apple-apparaat? Dan is FaceTime de beste keuze. Anders kun je het beste voor WhatsApp (maximaal 4 personen) of Jitsi kiezen. Jitsi is in Nederland stabiel beschikbaar via de server van Bit of Waag. Wil je ook nog spelletjes spelen in de tussentijd? Dan kun je Houseparty proberen. Zoom is gratis tot maximaal 40 minuten.
Videobellen met collega's: Gebruik daarvoor de betaalde dienst van je bedrijf, zoals Microsoft Teams, Hangouts of Slack. Ook de betaalde variant van Zoom is een optie. Laatstgenoemde kun je ook gebruiken om te videobellen met klanten.
Videobellen voor gevoelige gesprekken: Sommige gesprekken zijn erg gevoelig, bijvoorbeeld die tussen psycholoog en cliënt. De Autoriteit Persoonsgegevens raadt daarvoor de normale telefoonlijn aan. Om te videobellen zou je Signal of FaceTime kunnen gebruiken.
Als zorgprofessional is het belangrijk dat je jouw koepelorganisatie raadpleegt. Er zijn communicatie-apps beschikbaar die specifiek voor de zorg zijn gemaakt, zoals WeSeeDo en BeterDichtbij. De Landelijke vereniging van vrijgevestigde psychologen & psychotherapeuten (LVVP) heeft een uitgebreid overzicht van videobelopties.