Nederlandse app helpt kinderen met autisme praten

Met wat tikken op de iPad spreekt de zevenjarige Hugo een zin uit: hij wil graag een boterham met hagelslag. Dat klinkt misschien niet als een prestatie, maar voor de autistische Hugo gaat er een wereld open nu hij met een Nederlandse app kan zeggen wat hij wil.

De app, genaamd Proloquo2Go, is gemaakt door AssistiveWare, een twintigkoppig Amsterdams bedrijf met een kantoortje in de Jordaan. De oprichter is de 49-jarige David Niemeijer, die eigenlijk per toeval in deze business terechtkwam. "Ik ben gepromoveerd op woestijnvorming en landdegradatie in Afrika, en dat is heel iets anders dan wat ik nu doe", vertelt hij tegen RTL Z.

Niemeijer is milieugeograaf en programmeert in zijn vrije tijd. Toen een goede vriend in 1996 een dwarslaesie ​kreeg en tot zijn nek verlamd was, wilde hij een softwareprogramma ontwikkelen waarmee zijn vriend toch nog zijn Mac-computer kon gebruiken. Een paar jaar later richtte hij AssistiveWare op, om zich fulltime bezig te houden met het ontwikkelen van software die mensen helpt communiceren. 

Zin als stripverhaaltje

Het belangrijkste product is Proloquo2Go, een app voor de iPad met allerlei knopjes waarmee je zinnen vormt. Door op de knopjes te drukken selecteer je bijvoorbeeld de woorden 'ik' 'wil' 'graag' 'een' 'snoepje'. De woorden worden stuk voor stuk uitgesproken en verschijnen ook op het scherm. Als de zin af is dan kan die met een druk op de knop worden voorgelezen door de iPad.  

Op het scherm zie je naast een lopende zin ook een beeldend stripverhaaltje. Op die manier kunnen de gebruikers, meestal kinderen met autisme of het syndroom van down, laten weten wat ze voelen en willen, zonder te kunnen lezen of praten. 

Stressvolle situatie

"Je kunt heel veel met onze app zeggen", vertelt Niemeijer. "Ook op de momenten dat het voor iemand lastiger is. Mensen met autisme hebben bijvoorbeeld vaker last met praten wanneer ze in een stressvolle situatie verkeren. De app functioneert dan als een hulpmiddel om hen te ondersteunen wanneer zij dat nodig hebben."

Zo hoort Niemeijer dat ouders van kinderen met autisme het fijn vinden dat hun kind kan vertellen waar hij of zij pijn heeft. Of wat het kind dwars zit. Soms worden kinderen met autisme vanuit het niets heel boos, en de app helpt hen om te vertellen waarom ze boos zijn. "Eén van onze volwassen gebruikers vertelde dat hij met onze app voor het eerst een goed telefoongesprek met zijn ouders kon voeren."

De app is daarbij volledig aan te passen, bijvoorbeeld door zelf nieuwe woorden eraan toe te voegen. Deze kunnen automatisch worden uitgesproken: de stemmen zijn zodanig opgenomen dat ze elk woord kunnen uitspreken. "Dat werkt op eenzelfde manier als de gesproken stem in navigatiesystemen", vertelt Niemeijer. 

Kinderstemmen

Een belangrijke nieuwe optie in Proloquo2Go is de mogelijkheid om een kinderstem te gebruiken voor het uitspreken van woorden en zinnen. Twee Nederlandse kinderen hebben allerlei zinnen en geluiden opgenomen met zo veel mogelijk verschillende klanken. Die klanken kunnen worden opgesplitst zodat ook met de kinderstemmen nieuwe woorden en zinnen kunnen worden uitgesproken.

"Een kind dat niet goed kan spreken is een uitzondering", legt Niemeijer uit. "Als het kind dan ook nog eens via onze app met een volwassen stem communiceert, dan versterk je dat beeld. We willen graag een stem hebben die past bij de leeftijd van een kind, zodat een gesprek natuurlijker aanvoelt."

Ook heeft Niemeijer gelet op de 'kinderlijke' aspecten van de uitgesproken woorden en zinnen. Zo ligt de klemtoon bij de zin 'ik vind jou lief' op lief, dat net iets harder en enthousiaster wordt uitgesproken.

Daarnaast kunnen kinderen die de app gebruiken allerlei geluiden laten horen, zoals 'vroem vroem'. Dat kan van pas komen bij het spelen. Er zijn tevens dierengeluiden opgenomen, zodat een kind ook kan antwoorden op de vraag 'wat voor geluid maakt de koe?'.

Nederland en de VS

Voor een bedrijf met twintig werknemers heeft AssistiveWare nog maar weinig Nederlandse klanten: enkele honderden mensen hebben de app van 280 euro gekocht. Hoe betaalt Niemeijer dan de rekeningen? "We zijn nog maar net begonnen in Nederland, maar in de rest van de wereld hebben we 175.000 klanten." Daarvan is zo'n 90 procent Amerikaans. 

Niemeijer had een hele simpele reden om zich eerst te richten op de Amerikaanse markt. Hij maakte producten voor Macs en iPhones, en die waren vroeger met name in de VS populair. "Onze app is nog maar een paar maanden in het Nederlands te krijgen en ik verwacht dat de vraag de komende tijd, net als in Amerika, flink gaat stijgen. In Nederland worden vooral dure hulpsystemen gebruikt die mensen helpen communiceren, onze app is gewoon voor iedereen te downloaden in de App Store."