25 :: Free Roaming

Pac-Man bestond uit maar één scherm. Was je in Super Mario Bros. eenmaal voorbij een bonus, dan kon je er niet meer naar terug. En week je in Doom te veel af van het gebaande pad, dan liep je tegen een onzichtbare muur op. Maar dat is lang geleden. In de spelwerelden van nu kun je overal heen, te voet of in een voertuig, wanneer je maar wilt. Om daar vervolgens precies te doen waar je zin in hebt.

De stad van Grand Theft Auto IV is een uit de kluiten gewassen zandbak voor grote kinderen, waarin de schepjes zijn vervangen voor schietijzers en de emmertjes voor grommende bolides. We worden aangesproken op ons aangeboren (en vaak ook weer netjes afgeleerde) instinct om te spelen. Ja, je kunt braaf de missies volgen, maar veel leuker is lekker met autootjes hannesen of cowboy en indiaantje: pief paf poef, jij bent dood!

Grand Theft Auto IV speelt zich af in Liberty City, dat sterk lijkt op New York City.

Het fenomeen van een omvangrijke en vrij begaanbare spelwereld is niet nieuw – in RPG's als Ultima kon je in 1980 al overal heen en in de obscure titel Turbo Esprit uit 1986 reed je al door een stad op jacht naar cokedealers – maar niet eerder was die wereld zo geloofwaardig en interactief. Langzaam begint de openwereldgame, of free roaming game, het dominante spelgenre voor fanatieke gamers te worden.

Waarom vertonen deze games juist nu zo'n toename in populariteit? Factor één is het enorme succes van de GTA-reeks. Speluitgevers haasten zich om vergelijkbare spellen uit te brengen. Kijk maar naar Saints Row, Far Cry en Fallout.
Factor twee is de kracht van de huidige generatie spelcomputers en moderne pc's. De Xbox 360 en de PlayStation 3 (en de moderne pc) zijn snel genoeg om zo'n open wereld op het scherm te toveren, zonder dat de programmeurs zich uit de naad hoeven te coden. Wat ooit de natte, maar onrealistische droom van menig gamer was, is nu relatief eenvoudig te realiseren. De openwereldgame is kortom overtuigender en haalbaarder, en daardoor prominenter geworden.

Alle kanten op
Nu is het tijd voor het genre om zich verder te ontwikkelen. Weg van de basis zoals die is neergezet door Grand Theft Auto, voordat auto's jatten een cliché wordt.
Saints Row 2 staat nog dichtbij GTA, maar voorziet toch in een behoefte. De recensenten die het half oktober besproken, leken het spel stiekem leuker te vinden dan Niko Bellics avonturen in de nieuwste GTA. Na die indrukwekkende simulatie van New York vond men het een welkome afwisseling om een spel te spelen dat zichzelf nauwelijks serieus neemt.

Saints Row 2 speelt zich af in Stilwater, losjes gebaseerd op Chicago en Detroit.

De game stuurt je van de ene over-the-top missie naar de andere. En als je je verveelt, kun je kiezen uit allerlei activiteiten, zoals het besturen van een helikopter om buddy's in nood te redden of het meewerken aan een tv-serie. En dan is er nog Zombie Uprising, een game-in-de-game waarin je oneindig veel zombies moet afhouden.

Far Cry 2 wijkt wel af van de urbane setting van GTA. Hier vindt de actie plaats op een lap grond van 50 vierkante kilometer in Centraal Afrika, temidden van een gewapende strijd tussen twee militante organisaties, beide gesteund door dezelfde westerse wapenhandelaar.
Niet alleen zijn de jungles en savannes met gevoel voor detail in beeld gebracht, je kunt ook malaria krijgen, je roestige wapen kan midden in een vuurgevecht jammen en je auto kan met pech langs de weg komen te staan. Het echte Afrika komt dus dichtbij, al zijn je problemen hier gelukkig met wat knopdrukken op te lossen.

Far Cry 2 speelt zich af in een anoniem land in Centraal Afrika.

Fallout 3 lijkt het minst op de eerder genoemde spellen, en valt vooral ook in de traditie van het rollenspel. Je begint bij je geboorte: de eerste stap is om te kiezen of je een jongen of een meisje bent. Vervolgens groei je op in Vault 101, een bunker die sinds de grote kernoorlog niet meer open is geweest. Eenmaal volwassen verlaat je de bunker en kijk je voor het eerst uit over het totaal verwoeste gebied rond Washington DC.

Fallout 3 speelt zich af in een postapocalyptische versie van het gebied rond Washington DC.

Een veelgehoorde klacht over openwereldgames is dat de mogelijkheid tot interactie groter zou moeten zijn. Heb je zo'n prachtige wereld, kun je alleen schieten of in voertuigen rondrijden. Waarom kun je bijvoorbeeld niet een goed gesprek voeren met toevallige passanten op straat? Fallout laat zien wat er gebeurt als je met iedereen kunt praten: het spel wordt een stuk trager. Dat kan een probleem zijn als je niet té veel tijd wilt besteden aan games.

Wordt verwacht
In 2009 verbreedt het openwereldspectrum nog verder. Er staan heel wat games op stapel, waarvan we er hier drie noemen. The Wheelman, met acteur Vin Diesel in de hoofdrol, wordt een racegame in een stad die lijkt op Barcelona. Benieuwd hoe het is om te kunnen ronddolen in een Zuid-Europese stad. This is Vegas gaat draaien om het opbouwen van een gokimperium in het beruchte Disneyland voor volwassenen. Uiteraard kan er ook gespeeld worden in de casino's.

De aarde biedt niet genoeg variatie, blijkt ten slotte uit Red Faction: Guerrilla. Dit spel speelt zich af op Mars, en heeft als unieke eigenschap dat je met je sloophamer ieder willekeurig gebouw aan gort kunt slaan en kunt laten instorten. Niet bepaald een subtiele vorm van interactie, maar zeker welkom. Nu nog de mogelijkheid om naast slopen waar je maar wilt een gebouw te laten verrijzen en het komt allemaal angstig dichtbij die zandbak van vroeger.

Dit artikel verscheen in Bright 25.