Commentaar: Facebook wil de journalistiek fiksen

Afgelopen jaar had Facebook het zwaar te verduren. Het sociale netwerk werd door pers en politici bekritiseerd om het creëren van filterbubbels door gebruikers amper afwijkende standpunten te presenteren en om het stimuleren van nepnieuws. Afgelopen week sloeg Mark Zuckerberg terug met een manifest over het bouwen van een mondiale gemeenschap. Onderdeel daarvan is het fixen van de journalistiek. Hoe? Simpel. Door media te vervangen met iets beters: sociale media.

Voor alle duidelijkheid, Mark Zuckerberg opereert op een andere schaal dan zelfs de grootste mediamoguls. De New York Times heeft anderhalf miljoen digitale abonnees. CNN, Fox News en MSNBC bereiken dagelijks samen ruim 3 miljoen kijkers in de VS op prime time. Facebook heeft bijna twee miljard maandelijks actieve gebruikers.

Sure, die betalen niet, maar op de digitale advertentiemarkt is Facebook (20 procent marktaandeel) op Google (50 procent) na de grootste veelvraat die voor uitgevers en media alleen kruimels achterlaat. Dus wanneer Zuckerberg aankondigt dat Facebook, na een decennium vrienden en familie verbinden, zich vanaf nu gaat richten op “het ontwikkelen van de sociale infrastructuur voor gemeenschappen”, dan moeten media gaan opletten.

Algoritmes versus sensatie

Zuckerberg geeft inmiddels toe dat hij zich zorgen maakt om de filterbubbels en het nepnieuws. "Maar ik maak me ook zorgen over nog krachtigere effecten die we moeten aanpakken: sensationalisme en polarisatie." Met andere woorden, ik heb wat glitches in m’n algoritmes. Geen zweet, gaan we fixen. Maar als ik dan toch bezig ben, zal ik meteen de verziekte mechanismen van media rechtzetten.

Zo is Zuckerberg opvallend concreet hoe hij sensationalisme wil corrigeren. "Het viel ons op dat mensen verhalen met sensationele koppen delen zonder ze daadwerkelijk te lezen. Wanneer je minder geneigd bent een verhaal te delen dat je wel hebt gelezen, is dat een aardige graadmeter of de kop sensationeel was. Wanneer mensen verhalen delen die ze wel hebben gelezen, dan duidt dat doorgaans op goede diepgravende inhoud." Facebook gebruikt dit patroon sinds kort om sensationalisme te reduceren in zijn News Feed.

Inhoudsbeleid zelf instellen

Zuckerberg schrijft wel dat een sterke nieuwsindustrie van belang is voor een geïnformeerde gemeenschap, maar hij zegt tegelijkertijd dat sociale media beter in staat zijn het publiek te voorzien van meer diverse standpunten. En dat een netwerk als Facebook beter behept is om polarisatie te voorkomen, namelijk door mensen elkaar beter te laten leren kennen.

En redacties, de mensen die bepalen welk nieuws op de voorpagina’s staat, die hebben we straks ook niet meer nodig. Dat doen algoritmes en gebruikers zelf. Iedereen kan dadelijk zijn eigen inhoudsbeleid voeren door instellingen voor bijvoorbeeld naakt, geweld en godslastering aan te passen. Degene die dat niet doen, krijgen voorgeschoteld wat de meerderheid in jouw regio heeft geselecteerd. "Zoals een referendum", aldus Zuckerberg. Hij besteedt selectie uit aan algoritmes en gebruikers. Voor Facebook is dat een slimme oplossing. Het heeft een mondiaal publiek dat uit meer geluiden bestaat dan alleen liberals en alt-righters in Amerika.

Redacties overbodig

Volgens The Atlantic bouwt Zuckerberg op deze manier een nieuwsorganisatie zonder journalisten. Journalisten die zich zien als vertegenwoordiger of waakhond van een gemeenschap. "De pijnlijke waarheid voor journalisten is echter dat Facebook veel beter is in het bouwen van een gemeenschap in het digitale tijdperk dan nieuwsorganisaties."

Zuckerberg wil de journalistiek steunen, maar bouwt ondertussen aan een versie die beter werkt. Dat je het weet.