De nieuwe truc van Facebook om meer geld te verdienen

Aan verheven idealen geen gebrek in Silicon Valley. Mooie producten maken is niet genoeg voor techbedrijven. Elk bedrijf dat zichzelf een beetje serieus neemt, streeft er daarnaast ook nog eens naar om de wereld mooier te maken.

Zo is de missie van Airbnb: Belong Anywhere. Iedereen moet zich overal op de wereld thuis kunnen voelen. Want dankzij Airbnb reis je niet ergens naartoe. Nee, je wordt onderdeel van de gemeenschap. Airbnb brengt mensen bij elkaar!

Dat de bewoners van appartementencomplexen in Amsterdam die 's nachts door dronken Airbnb'ers uit hun bed worden gebeld, wellicht iets anders denken over deze 'sharing is caring'-mentaliteit, is 'natuurlijk heel jammer om te horen' maar tegelijkertijd ook een 'stukje misperceptie' dat het bedrijf graag wil wegnemen.

Giftige bedrijfscultuur

Of neem Uber. De oprichter van het bedrijf, de inmiddels vertrokken ceo Travis Kalanick, was er een ster in om mooie vergezichten te schilderen over de ontwikkeling van mobiliteit. Uber gaat een einde maken aan de files, beloofde hij in 2016 in een artikel in The Wall Street Journal.

Kalanick, wiens imago destijds nog niet besmeurd was door verhalen over seksisme en een giftige bedrijfscultuur, zag een toekomst voor zich waarin het leefklimaat in steden veel prettiger zou worden. Dankzij de moderne technologie kunnen we onze auto's immers veel makkelijker delen. En dat betekent: minder auto's, lagere kosten en minder drukte op de weg. Iedereen wint!

Iedereen? Nu ja, behalve de concurrenten dan die Uber op dubieuze wijze van de weg probeert te duwen. En de taxichauffeurs natuurlijk die minder zekerheden hebben en minder verdienen. Maar is Uber daar verantwoordelijk voor? Het bedrijf levert alleen maar de technologie, vindt Uber zelf. Toch jammer dat Europese Hof eind vorig jaar oordeelde dat Uber geen tech- maar een taxibedrijf is.

Blote borst!

Een ander techbedrijf met een identiteitscrisis is Facebook. Het sociale netwerk heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een mediabedrijf van formaat. Maar het heeft moeite met de daarbij behorende verantwoordelijkheden.

Enerzijds voert Facebook een strikt censuurbeleid waarbij het netwerk rücksichtslos optreedt tegen een krantenfoto van een mammografie (want een blote borst!) en de meest iconische foto uit de Vietnam-oorlog, van kinderen die wegrennen na een napalmbombardement (want een naakt kind!).

Anderzijds slaagt Facebook er maar matig in om in Birma kwaadaardige berichten te verwijderen over de Rohingya, die de afgelopen maanden het slachtoffer zijn van vervolging. En dan zwijgen we nog over het uit Russische trollenfabrieken afkomstige nepnieuws dat in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in de VS via het netwerk werd verspreid.

Aanvankelijk bagatelliseerde Facebook-ceo Mark Zuckerberg de invloed die via Facebook verspreid nepnieuws, maar later moest het bedrijf toegeven dat de Russische trollen in de periode 2015-2017 zo'n 40 procent van de Amerikaanse bevolking hadden bereikt. Het kwam het sociale netwerk op de nodige kritiek te staan.

Een monster gecreëerd

Kritiek is er ook uit eigen gelederen. De afgelopen maanden staat de ene na de andere Facebook-alumnus op om zijn zorgen te uiten over nepnieuws en het verslavende karakter van het sociale netwerk.

Zuckerberg heeft willens en wetens een monster gecreëerd, vindt bijvoorbeeld Facebook-investeerder van het eerste uur Sean Parker. En voormalig Facebook-topman Chamath Palihapitiya voelt zich naar eigen zeggen schuldig over zijn bijdrage aan het sociale netwerk.

"We hebben tools gemaakt waarmee we de sociale onderdelen uit elkaar trekken waaruit een maatschappij bestaat", zegt hij.

Vakantie- en babyfoto's bekijken

Zuckerberg trekt zich de kritiek aan. Lijkt het. Facebook heeft zich dit jaar ten doel gesteld om ervoor te zorgen de tijd die we op Facebook doorbrengen ook goed bestede tijd is, schreef Zuckerberg vorige week donderdag op Facebook.

Om dat doel te bereiken gaat de nieuwsfeed van Facebook op de schop. Minder berichten van bedrijven, organisaties en media die we ooit hebben geliket. Meer berichten van vrienden en familie. Want daar gaan we ons namelijk beter van voelen, stelt Zuckerberg op basis van niet bij name genoemde wetenschappers. (Niets leuker immers dan de hele avond vakantie- en babyfoto's bekijken immers. <insert ironie-teken>)</insert>

Wat dit allemaal precies in de praktijk gaat betekenen is nog even afwachten - in landen waar de nieuwe newsfeed al is getest, lijkt er bepaald geen einde te komen aan de verspreiding van nepnieuws; integendeel! - maar beleggers hebben er weinig fiducie in. Nadat Zuckerberg de koerswijziging bekendmaakte, daalde de koers van het aandeel Facebook met 4,5 procent. Dat betekende dat Zuckerberg persoonlijk van de ene op de andere dag ruim 3 miljard dollar minder waard werd.

Omzet verder opvoeren

De vraag is of de negatieve reactie bij beleggers terecht is. Tal van bedrijven, organisaties en media hebben de afgelopen jaren hard gewerkt om zoveel mogelijk likes op Facebook bij elkaar te sprokkelen. Daar zit het publiek immers. Gemiddeld brengen we van elke zes minuten die we online zijn één minuut door op Facebook, schrijft Scott Galloway in zijn boek The Four. Op onze smartphones ligt dat moyenne nog hoger: één op de vijf minuten gaat naar Facebook.

Al die bedrijven, organisaties en media zullen dat publiek ook in de toekomst graag blijven bereiken. Maar via de nieuwsfeed zal dat vermoedelijk een stuk lastiger worden. Daar wordt immers voorrang gegeven aan posts van vrienden en familie. Wil je daar als bedrijf toch tussenkomen, dan zul je - nog vaker dan nu - de portemonnee moeten trekken. Want tegen betaling is er natuurlijk nog wel van alles mogelijk.

Zo bezien is de maatregel van Facebook toch vooral een manier om de toch al niet geringe omzet verder op te voeren. Al verkoopt het sociale netwerk dat natuurlijk anders. Facebook giet er het bekende idealistische sausje overheen. Het is allemaal bedoeld, zo schrijft het bedrijf in een persbericht, om 'mensen dichter bij elkaar te brengen en relaties te bouwen'. Voor een betere wereld dus.

Lees ook: Zo kan Facebook weer leuk worden

Meer artikelen in de rubriek Commentaar

De Bright-app is vernieuwd

Onze app heeft een update gekregen. Download hem voor iOS of Android