Nederlanders brachten 188 drones naar Oekraïne: 'Er is grote vraag naar'

Het Nederlandse project Eyes on Ukraine zamelde de afgelopen weken ruim 100.000 euro in om drones aan Oekraïners te geven. Door te filmen wat er gebeurt, moet het lastiger voor het Russische leger worden om aanvallen op burgerdoelen of het gebruik van clusterbommen te ontkennen. "Dit zijn onze ogen boven de ellende", zegt Bas Könning (56).

De eerste drone-missie is gelukt: Könning en Bekirov bezorgden de 188 drones afgelopen weekend in de West-Oekraïense stad Lviv. Maar het was een reis met veel obstakels, vertelt Könning. "We hebben 9 uur vastgestaan voor de Poolse douane. Er stond een enorme file met busjes uit allerlei landen, vol met hulpgoederen. Maar de douane had maar één hok open."

Vervolgens moesten ook de Oekraïense grenswachters nog overtuigd worden. "Of we toestemming hadden van het Ministerie van Defensie, vroegen ze. Na veel gesprekken en drie uur later mochten we het land in, toen de avondklok al was ingegaan. Diep in de nacht reden we van de ene naar de andere roadblock", vertelt Könning. 

Aangekomen in Lviv leverden ze de drones af bij een reisbureau, dat sinds de oorlog uitbrak vanuit een hotel opereert. De drones worden door het bedrijf verspreid onder journalisten in het hele land. "De sfeer is er goed, niet teneergeslagen. Iedereen is juist vastberaden en is hard aan het werk." In de nacht ging het luchtalarm af. Dat bleek te gaan om een raketaanval op een trainingscentrum in de buurt, waarbij meerdere doden vielen. "We zagen de rookpluim vanuit ons hotel." 

Grote animo onder Oekraïense journalisten

De bezorgde drones zijn de kleine DJI Mini 2's. "Ze zijn erg makkelijk in gebruik, iedereen kan het. Ook bij mensen zonder drone-ervaring duurde niet lang voordat ze de drone stabiel in de lucht hadden hangen. Ze kunnen tot 80 meter hoogte vliegen." De drones zijn zo licht dat ze niet als wapen zijn te gebruiken. "Je kunt er niets aan hangen. Je kan ze alleen gebruiken om te filmen. We willen ook niet dat er iets anders mee gebeurt."

De vraag naar de drones in Oekraïne is groot, merkt Könning. “We kregen vandaag, op één dag, 165 nieuwe aanmeldingen van journalisten die ook een drone willen ontvangen. Het gaat erg snel rond daar. Onze eerste missie is geslaagd. Als we weer genoeg donaties binnen hebben, willen we zo snel mogelijk meer drones gaan brengen.”

Vliegen met drones kan in het land riskant zijn. "Je zou traceerbaar kunnen zijn voor de Russen, daar moet je op letten. Iedereen is zich daar ook van bewust. Er wordt gewerkt aan manieren om het nog veiliger te maken." Naast Könning en Bekirov werken nog vijf vrijwilligers mee en zijn er contacten met beveiligingsexperts.

Starlink-schotels

Naast drones wil Eyes on Ukraine ook schotelantennes voor het satelliet-internet Starlink naar het belegerde land brengen. "We proberen Starlink-ontvangers te regelen en hopen op een sponsor. Toegang tot internet is in Oekraïne nu cruciaal, zodat beelden zo snel mogelijk verspreid kunnen worden. Waar wij waren werkten veel 3G- en 4G-netwerken nog wel, maar dat is niet overal zo en het is maar de vraag hoelang dat duurt."

SpaceX-ceo Elon Musk stuurde al twee ladingen Starlink-ontvangers naar de Oekraïense regering. "We hebben SpaceX zelf ook benaderd, maar nog geen reactie ontvangen."

Könning en Bekirov, die uit Kazachstan komt en een Oekraïense moeder heeft, waren in 2014 al eens in Kyiv tijdens de Maidan-revolutie. Dit keer reisden ze terug naar Amsterdam met in hun busje een vluchteling, en haar hond en kat. "We kregen het verzoek of we op de terugreis een vluchteling mee konden nemen naar Amsterdam. En daar hadden we plek voor."