Omtzigt onderzoekt omstreden spionagesoftware Pegasus
Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt doet als rapporteur van de Raad van Europa al drie maanden onderzoek naar de omstreden spionagesoftware Pegasus. De vraag is onder andere of Nederland de software gebruikt.
Pegasus wordt ontwikkeld door de Israëlische softwaremaker NSO Group en is al jaren omstreden. Pegasus misbruikt onbekende lekken in software, zogenoemde zero-days. Daardoor kan Pegasus totaal ongemerkt worden geïnstalleerd op telefoons van slachtoffers. Die kunnen worden gevolgd, afgeluisterd, bespioneerd en hun gegevens kunnen worden gekopieerd. Apple en WhatsApp startten al rechtszaken tegen NSO.
Pegasus wordt alleen geleverd aan overheden, maar er zijn zorgen dat juist overheden de software misbruiken om hun politieke tegenstanders te bespioneren. Onlangs kwam naar buiten dat de Belgische Eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders doelwit was van de software. Omtzigt spreekt tegenover NU.nl van een gevaar voor de democratie.
Nederland ontwijkt eerlijke antwoorden
Er zijn sterke vermoedens dat meerdere Europese landen Pegasus gebruiken, maar eerlijke antwoorden zijn er nog niet. "We weten niet wie het doet, maar het vermoeden is dat de Spaanse, Poolse en Hongaarse regeringen zich hieraan schuldig maken. Die regeringen heb ik zes precieze vragen gesteld en ze hebben de deadline voor beantwoording niet gehaald", zegt Omtzigt tegen NU.nl.
Omtzigt wil daarom in de rol van rapporteur naar Israël om gesprekken te voeren met de NSO Group en de Israëlische overheid. Ook wil hij gesprekken met de overheden van de landen waarover vermoedens bestaan. Op brieven aan de regeringen van Hongarije en Polen kwam tot nu toe geen antwoord. Ook Spanje krijgt binnenkort een brief van Omtzigt, naar aanleiding van recente verhalen over het afluisteren van Catalaanse politici.
Ook Nederland draait om de hete brij heen. Op Kamervragen over het gebruik van Pegasus is het antwoord bevestigend noch ontkennend. De Nederlandse politie wil ook geen duidelijke antwoorden geven: de Volkskrant stuurde in 2019 een Wob-verzoek. Documenten heeft de krant nog steeds niet gekregen, onlangs wel een nieuwe weigering om inzage te geven. Omtzigt wil uiteindelijk alle leden van de Raad van Europa een brief schrijven. "Mijn indruk is dat heel veel landen in Europa het gebruiken", zegt Omtzigt over de spionagesoftware.
Tweede Europese onderzoek naar Pegasus
Naast een onderzoek vanuit de Raad van Europa, waar 46 landen lid van zijn, doet ook het Europees Parlement onderzoek naar Pegasus. Bij dat onderzoek is het Nederlandse D66-lid en Europarlementariër Sophie in 't Veld de rapporteur. Dat onderzoek is net gestart en moet over een klein jaar zijn afgerond. Omtzigt zal binnenkort informatie met In 't Veld uitwisselen.
Omtzigt heeft de eerste resultaten van het onderzoek onder zijn leiding openbaar gemaakt, zodat burgers en politici die kunnen bekijken. Veel bevoegdheden om overheden tot antwoorden te dwingen heeft Omtzigt niet, maar dat is volgens hem geen probleem. "Het louter blootleggen wat er gebeurd is, de feiten op een rij zetten, dat is van grote waarde voor het publieke en politieke debat in Europa."