Dit staat er over tech in de verkiezingsprogramma's

Op 15 maart mogen we weer naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen. Maar wat vinden de politieke partijen over typische tech-onderwerpen als robotisering, privacy, open source, geoblocking en de bescherming van persoonsgegevens? Bright.nl ploegde de verkiezingsprogramma's door.

Privacy

Door de onthullingen van Snowden in 2013 is online privacy belangrijker dan ooit in de verkiezingsprogramma's van politieke partijen. Met name aan de linkerkant van het politieke spectrum trekken partijen veel ruimte uit voor het onderwerp. "Wanneer we onze privacy opgeven, geven we een belangrijk deel van onze veiligheid op", meent bijvoorbeeld de Partij voor de Dieren. "Privacy biedt ons veiligheid en beschermt ons tegen de staat."

Ook de ChristenUnie wijst expliciet op het belang van privacy. "Zelf bepalen met wie we onze gedachten en gevoelens delen stelt ons in staat relaties aan te gaan met mensen om ons heen en ons te ontwikkelen. De uitspraak ‘ik heb niets te verbergen’ ontkent deze noties. Privacy is waardevol en verdient daarom ook in het digitale tijdperk onze bescherming."

De VVD stelt dat vrijheid zonder privacy niet kan bestaan, maar wijst er ook op dat het recht op privacy niet absoluut is. "Als iemand een terroristische daad of een andere ernstige misdaad heeft gepleegd - of als er zeer sterke aanwijzingen zijn dat hij dat gaat doen - verspeelt hij zijn recht op privacy. De veiligheid van Nederland en van individuele Nederlanders staat dan immers voorop."

De SGP gaat nog wat verder en bepleit "onorthodoxe maatregelen". En daarvoor mag er best aan de privacy worden getornd. "Juist om het privéleven te beschermen zijn soms ingrijpende inbreuken noodzakelijk."

De Correspondent zette eerder deze maand al op een rijtje wat de politieke partijen van hun beloftes over privacy hebben waargemaakt. De conclusie: "Wie sterk aan privacy hecht, kan, als je naar de daden van de afgelopen vier jaar kijkt, het best stemmen op GroenLinks, SP of Partij voor de Dieren."

Briefgeheim en encryptie

SP en GroenLinks pleiten er in hun programma voor om het briefgeheim ook van toepassing te verklaren op e-mails en andere privécommunicatie via internet (zoals WhatsApp), terwijl D66 hamert op het belang van versleutelde communicatie. "Wij beschouwen encryptie als het briefgeheim van de 21e eeuw."

Sleepnet en bewaarplicht

SP, GroenLinks en D66 keren zich in hun verkiezingsprogramma's tegen een 'sleepnet' waarmee de AIVD de communicatie van grote aantallen burgers kan binnenhalen. GroenLinks vindt bijvoorbeeld dat terrorisme beter kan worden bestreden met "gerichte digitale surveillance in plaats van massasurveillance". Helaas voor GroenLinks en de andere tegenstanders van sleepnetten stemde een meerderheid in de Tweede Kamer deze week al in met de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, die zo'n sleepnet juist mogelijk maakt.

De Partij voor de Dieren en GroenLinks hebben in hun verkiezingsprogramma opgenomen dat de bewaarplicht onder geen beding mag terugkeren.

Softwarelekken gebruiken

D66, GroenLinks en SP vinden dat de politie en veiligheidsdiensten geen misbruik mogen maken van onbekende lekken. "Dat zou de politie een motief geven om het internet te verzwakken, een kant die we niet op moeten", schrijft D66. In plaats daarvan wil de partij juist een ‘bug bounty programma’ opzetten, waarbij welwillende hackers beloond worden voor het vinden van beveiligingsproblemen. Softwaremakers die niet genoeg hun best doen om patches uit te brengen voor lekken, moeten makkelijker aansprakelijk worden gesteld, vindt D66.

Internetcriminaliteit

Het CDA en de VVD maken zich zorgen over de aanpak van internetcriminaliteit. De VVD wil "de beschikbare kennis bij politie en justitie op het gebied van cybercrime en computergerelateerde misdaad" vergroten. Ook pleiten de liberalen voor strengere straffen en de inzet van gespecialiseerde teams van agenten die mogen hacken.

Ook het CDA wil "ruimere bevoegdheden voor politie en justitie om binnen te dringen in netwerken van verdachten". De partij wil onder meer dat verdachten via een encryptiebevel kunnen worden gedwongen om versleutelde bestanden te ontsluiten "in onderzoeken naar ernstige strafbare feiten zoals ontvoering, zedenzaken, terrorisme of levensdelicten".

Het CDA verwacht het nodige van speciale eenheden. "Tegelijkertijd kan de algemene deskundigheid op digitaal vlak worden vergroot." Ook pleiten de christen-democraten voor het strafbaar stellen van het verspreiden van wraakporno "om kinderen en jongeren beter te beschermen tegen digitale vormen van pesten en seksueel grensoverschrijdend gedrag".

De VVD wil dat politieagenten zich online kunnen voordoen als minderjarige jongens of meisjes. "Zulke ‘lokpubers’ maken het voor de politie veel makkelijker om pedoseksuelen op te sporen", aldus de VVD. "Wij willen dit middel daarom vaker inzetten."

Persoonsgegevens en Big Data

De SP, GroenLinks, D66, Partij voor de Dieren, DENK en de Piratenpartij willen de Autoriteit Persoonsgegevens meer armslag geven. De wijze waarop de overheid en bedrijfsleven nu omgaan met persoonsgegevens baart de partijen zorgen. Dergelijke gegevens moeten bijvoorbeeld in Nederland worden opgeslagen, vindt GroenLinks. "Privacy is het uitgangspunt bij bouw en beheer van alle gegevensbestanden. De overheid geeft openheid over het gebruik van big data en profilering", aldus de partij.

D66 wil dat de burger eigenaar is van zijn gegevens. "Als eigenaar van je persoonsgegevens moet je deze altijd kunnen inzien, aanpassen en wissen. Verzamelde gegevens blijven zo eigendom van de gebruiker en mogen niet zomaar worden gedeeld of doorverkocht."

Als het aan D66 ligt, moeten consumenten altijd de keuze hebben welke informatie zij met wie willen delen. "Bij toepassingen, zoals bijvoorbeeld intelligente auto’s, slimme energiemeters, medische apparatuur en andere applicaties, moet voor consumenten de keuze bestaan om bij het afnemen van een dienst gegevens wel of niet te overleggen zonder dat het recht op afname van de dienst komt te vervallen."

Het CDA maakt zich zorgen over persoonsgegevens die in handen zijn van "grote, buitenlandse bedrijven". "De afgelopen jaren hebben geleerd dat deze niet altijd goed met persoonlijke informatie omspringen", aldus de christen-democraten die daarom pleiten voor nieuwe wetgeving die "online bescherming biedt" zonder daarbij concreet te worden.

De VVD wil "dat er voortdurend kritisch gekeken wordt naar alle organisaties die gegevens ontvangen uit de Basisregistratie Personen". Kerken mogen niet langer automatisch toegang krijgen tot die gegevens als het aan de VVD ligt.

De PvdA pleit ervoor dat burgers via mijn.overheid.nl kunnen zien wat de overheid van hen weet. "Ook moet hier te zien zijn welke gegevens de overheid doorgeeft aan derden", stellen de sociaal-democraten die er tegelijkertijd wel op wijzen dat 'big data' het werk van opsporingsdiensten makkelijker kan maken of een bijdrage kan leveren aan de gezondheidszorg en onderwijs. "De voordelen en kansen van grootschalige gegevensverwerking moeten op verantwoordde wijze de ruimte krijgen, zonder de risico's voor privacy en dataveiligheid uit het oog te verliezen."

De ChristenUnie laat zich in vergelijkbare bewoordingen uit over de kansen en problemen van big data. "Ben je namelijk nog wel onschuldig tot het tegendeel is bewezen, als je vaker geconfronteerd wordt met aanhoudingen en controles omdat je in een bepaald risicoprofiel valt? Bijvoorbeeld door jouw postcodegebied of etnische afkomst", vraagt de partij zich af.

Open source

De SP wil dat overheden zoveel mogelijk gebruikmaken van open source en open standaarden. De Piratenpartij verwacht dat er op termijn veel geld en tijd kan worden bespaard door het gebruik van open source en open standaarden, en vindt daarom dat de overheid de ontwikkeling daarvan moet stimuleren. "Ook materialen die de overheid gebruikt kunnen open source worden ontwikkeld, zoals verkeersborden of lantaarnpalen."

Piraterij en intellectueel eigendom

De Piratenpartij pleit als vanouds voor hervorming van "de zogenaamde intellectuele eigendomsrechten zoals auteursrecht en patentrecht". Dat wil de partij doen door het auteursrecht te beperken tot maximaal vijf jaar en door patenten helemaal af te schaffen. Auteursrechtelijk beschermde werken delen voor persoonlijk gebruik wordt toegestaan, omdat "privékopieën geen bedreiging zijn voor de uitgever".

Andere partijen gaan aanmerkelijk minder ver, al wil GroenLinks wel dat Nederland zich binnen de Europese Unie inzet voor het afschaffen van het downloadverbod. Volgens de SP mag "het verbieden van downloaden niet leiden tot een heksenjacht". De partij wil dat vervolging zich "specifiek richt op mensen die commercieel profiteren".

De PvdA wil de auteurswet aanpassen om zo de positie van makers van muziek en films te versterken ten koste van fabrikanten en exploitanten.

Geoblocking

GroenLinks vindt dat de programma's van de publieke omroep gratis én zonder reclame via internet te bekijken moeten zijn. Bovendien wil de partij een einde aan geoblocking, zodat je ook in het buitenland zonder problemen alle programma's kunt kijken. Ook de Piratenpartij wil dat geoblocking "zo snel mogelijk" wordt afgeschaft. De VVD verwacht geoblocking in ieder geval binnen Europa te kunnen opheffen.

Robots

"Het is aangenaam dat zwaar en eentonig werk verdwijnt, maar robotisering tast ook de vanzelfsprekendheid aan van het werk van verpleegkundigen, taxichauffeurs, leraren, havenwerkers, en ook van accountants en juristen", schrijft de PvdA, die uit deze constatering de conclusie trekt dat het de opgave voor de sociaal-democraten is "om bestaanszekerheid te verankeren in een telkens veranderende economische wereld".

D66 is enthousiast over robots, al erkent de partij wel dat automatisering en robotisering "grote consequenties voor de arbeidsmarkt en specifieke beroepen hebben". De partij gelooft niet dat ze die innovatie kan tegenhouden en wijst op de gunstige gevolgen. "Zo hebben bijvoorbeeld bij NedCar in Born of Philips in Drachten duizenden mensen een baan, doordat robots de productie van auto’s en scheerapparaten in Nederland juist rendabel houden."

De SP wil een 'ethische commissie' instellen die gaat onderzoeken wat naast de nieuwe 'vaak ongekende mogelijkheden' de negatieve gevolgen kunnen zijn van digitalisering en robotisering.

GroenLinks vindt dat Nederland moet ijveren voor een 'wereldwijd verbod op de ontwikkeling en inzet van autonome bewapende robots, die geweld gebruiken zonder menselijke tussenkomst'. De Piratenpartij hoopt een dergelijk verbod via de VN te kunnen bereiken.

Gratis wifi en het platteland wil breedband

DENK zet zich in 'voor gratis en publiek wifi in heel Nederland'. Door tussen 2018 en 2021 een miljard euro uit te trekken hoopt de partij aan het eind van de volgende kabinetsperiode dekking te hebben voor 80 procent van de bevolking.

Het CDA wijst erop dat de digitale infrastructuur en de mobiele bereikbaarheid in sommige buitengebieden nog ontoereikend zijn en wil daar iets aan doen door "de verantwoordelijkheid voor deze volledige dekkende basisvoorziening binnen de overheid op één plek met een duidelijk mandaat te beleggen".

Stemcomputers

De VVD wil de stemcomputer terug. "Stemmen doen we weer elektronisch", schrijft de partij in haar programma. "Er zijn tegenwoordig manieren waarop dat veilig kan. Bij stemmen met potlood is de kans op fouten met tellen veel groter." Ook wil de VVD dat Nederlanders in het buitenland via internet kunnen stemmen.