Schrootspektakel

Gisteravond kwam er geheel onverwacht een Klikobak op me afrijden. Aan zijn lichaamstaal te zien wilde hij iets van me, maar toen ik hem wegwuifde begon hij geïrriteerd water naar me te spuiten. Het verbaasde me niets. Ik was op de opening van het Robodock festival op het voormalig NDSM-terrein in Amsterdam-Noord. Op het Robodock festival kan je elk jaar weer het onverwachte verwachten; een bruisende mengeling van spektakeltheater in vuur en vlam, rare robots en interactieve installaties. Een loslopende Klikobak overvalt je dan ook niet, maar neem je vertederend voor lief als één van de vele belevingen die je op het festival meemaakt.

<font size="1">Robodock. Experimenteel lab van techniek, kunst en theater.</font>

Dit jaar staat Robodock in het teken van de alchemie. 'Wij maken van schroot goud', zegt Maik ter Veer, initiator en artistiek directeur van het festival, en met wij bedoelt Ter Veer de vele vrijwilligers en kunstenaars die vanuit de hele wereld op het experimentele laboratorium afkomen om van afgedankte materialen compleet nieuwe ervaringen te maken. Als publiek loop je dan ook rond op het terrein of in de loods en moet je al je ogen de kost geven om de geheimen van het lab te ontdekken. 'In elk hoekje en gaatje is wel iets wat je ontroert', zegt Ter Veer. Je weet dan ook niet waar je moet beginnen als je het festival binnenloopt.

<font size="1">The Monsterclock van de Dead Chickens is om te smullen.</font>

Moet je eerst in de rij gaan staan voor Tocht, de interactieve reis door de enorme installatie van de Nederlandse theatergroep Tuig, waarbij je zelf de touwtjes letterlijk in handen krijgt en beslist welke keuze jouw tocht door de installatie bepaalt? Of ga je je in de loods meteen vergapen aan The Monstor Clockwork van de Dead Chickens, een pneumatische sculptuur waarbij elk kwartier klokbewoners, zoals de danseres, een kameel en spechten, hun mechanische liederen zingen? Je kan niet eens een biertje kopen zonder eerst in alle verwondering het ontwerp van de bar te bestuderen. Niets maar dan ook niet is gewoon.

En dan hebben we het alleen nog maar over enkele van de installaties gehad. Verspreid door de loods en op het terrein worden op gezette tijden allerlei performances gegeven, variërend van experimentele muziek en theater tot multimediavoorstellingen. De Electro Magnificent Pantograph (EMP) is bijvoorbeeld een echte oor- en oogtrekker. Een twee meter hoge Tesla spoel zorgt voor de nodige spanning door met een hoop geknetter 3 meter lange bliksemstralen te genereren, terwijl op de achtergrond muur een pyrotechnisch 'orgel' het spektakel van een vlammend ritme voorziet. Overal is er wel iets om je aan te vergapen.

<font size="1">Wat zou dat knopje doen?</font>

Robodock is echter meer dan spektakeltheater alleen. Van oorsprong was het een noodkreet. Een noodkreet van creatieven wiens ruimte voor vrije expressie steeds maar weer ontnomen wordt. In de jaren 80 en 90 bouwden een groep bewoners van de gekraakte Graansilo aan het IJ in Amsterdam het historische pand om tot een waar cultureel dorp waar menig feest en voorstelling jaarlijks honderdduizenden bezoekers trok. Eind jaren tachtig moesten de bewoners wijken voor luxe appartementen.

'Wij werden vogelvrij verklaard', zegt Ter Veer. 'Toen heb ik Robodock bedacht. Kunst en cultuur als wapen om te laten zien dat wij ook een rol spelen. Samen met het Lloyd hotel, het Vrieshuis en anderen hadden wij de IJ-oever hip gemaakt. Wij waren eigenlijk de stedebouwkundigen.' Robodock's succes heeft de gemeente duidelijk laten zien dat er een grote behoefte is bij zowel kunstenaars als publiek voor compleet vrije expressie. Daar is ruimte voor nodig. 'Wij zijn onder meer het goud van de stad. We zijn vaak vijf jaar vooruit op allerlei trends.'

<font size="1">Via mechatronics zijn acteurs, animaties en robots met elkaar verbonden.</font>

Robodock in zijn huidige vorm is echter niet Ter Veer's eindbestemming. Hij werkt aan een plan om Robodock uit te bouwen tot een permanent architectuurfestival. 'Het liefst zou ik een hectare langs een rivier willen hebben waar we twee casco's van theaterloodsen neerzetten. Samen met een groep kunstenaars bouwen wij het helemaal naar eigen inzicht af met oude materialen. Het maakt dan niet uit hoe lang dat duurt. Je zou het kunnen zien als een soort Sagrada Família van Gaudí in Barcelona, een organisch sculptuur voor de stad. Wij hebben nooit anders gedaan. Als we dat nou eens voor het echie mogen doen.'

<font size="1">Test van de Tesla spoel.</font>

Robodock zou een dergelijk permanente uitwijk goed kunnen gebruiken. Dit jaar beschikken ze over veel minder buitenruimte dan het voorgaande jaar omdat ook het NDSM-terrein wordt overgenomen door de grote commerciële jongens als MTV die nu aan het bouwen zijn. Dat is goed te merken want hoe ik gisteren ook genoot, ik miste wel degelijk het spektakel en charme van onder andere de 'straalmotor' aangedreven draaimolen, het metershoge vlammenwerpende orgel en de vele acts die vorig jaar op het buitenterrein plaatsvonden. Daar is dit jaar geen ruimte voor. Hopelijk maakt het Corpus Acrobatic Theatre & Pyrofoor het zaterdagnacht weer goed. Aan een 40 meter hoge kraan voeren acrobaten te midden van knetterend vuurwerk hun toeren uit. Ik kan niet wachten.

Robodock is nog tot zaterdag te bezoeken.